1) самы вял. экалагічны падраздзел біясферы. Вылучаюць біяцыклы: суша, акіян і кантынентальныя вадаёмы. Кожны біяцыкл падзяляецца на біяхоры (сукупнасць падобных біятопаў); напр., біятопы пясчаных, гліністых, камяністых пустыняў аб’ядноўваюцца ў біяхор пустыняў, які разам з біяхорамі лясоў, стэпаў і інш. складае біяцыкл сушы.
2) Заканамерная змена фазаў або стадый развіцця арганізма.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ру́жа
1. Куст, кустоўнік Rosa (БРС).
2. Калонія раслін мальва лесавая Malva sylvestris (Меж.Касп.).
3.Суша, высокае месца (Беш.Касп.).
□г. п. Ружа́ны Гродз.
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Тыры́гаць ‘трэсці (пра электрычнасць)’ (ТС). Шматкратны дзеяслоў ад то́ргаць (гл.), фанетычна суадносны з таргаць (гл.), мажліва, з дадатковым экспрэсіўным адценнем. Параўн. экспрэсіўнае чэш.мар.terygaťse ‘цягнуцца куды-небудзь, з цяжкасцю ісці’ ў Махэка (Sebr. sp., 2, 1587), славац.terigať ‘цягнуць; калаціць, трасці’, гл. турыгаць. Сюды ж магчыма аднесці і вядомае ў арго янаўскіх лабараў тры́га, тыры́га ‘зямля, поле’ (Бел. дыял. 1), метафарычнае ўтварэнне на базе значэння ‘тое, што патрабуе клопату, тузаніны’, аднак яго варыянты цыра, цырыга ў беларускіх сацыялектах схіляюць да запазычання з грэч.ξηρα ‘суша, зямля’ (Лукашанец, Сацыял., 72). Параўн. сыра, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ląd, ~u
м. зямля, суша; мацярык;
stały ląd — кантынент;
na ~zie i morzu — на сушы і моры;
zejść na ląd — сысці на бераг;
odkryć nowy ląd — адкрыць новы кантынент
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
earth
[ɜ:rӨ]1.
n.
1) зямля́f.; зямна́я ку́ля
2) су́шаf.
3) гле́ба f.
4) Electr. зазямле́ньне n.
2.
v.t.
1) зазямля́ць
2) прысыпа́ць, абсыпа́ць (зямлёю)
3) заганя́ць у нару́
3.
v.i.
хава́цца ў зямлю́
•
- come back to earth
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
сма́га, ‑і, ДМ смазе, ж.
1. Моцнае жаданне піць. Як зморышся, пад сонцам косячы, хочацца тады ўпасці на густую мураву, схіліцца над самой вадой рэчкі і піць яе губамі проста з ракі, піць доўга, аж пакуль не прагоніш дакучлівай смагі.Галавач.
2. Недахоп вільгаці, суша, спёка. І папраўдзе, усё дакляравала добрую ноч: неба чыстае, звонкае, а ў вечар асядае ўжо .. гарачыня і смага.Скрыган.А што б вадзе гэтай млын круціць, на палі разліцца, калі пасевы гараць ад смагі?Лобан.
3.перан.Разм. Моцнае імкненне да чаго‑н. У тыя дні.. [Тадаровіч] выехаў сохнучы, ныючы, повен пакутнае смагі да жыцця і чуючы перад сабой адно — чорную навісь смяртэльнае навалы.Чорны.
•••
Сагнаць смагугл. сагнаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́спа
1. Пясчаны ўзгорак, востраў, суша сярод вады, лугу ці балота (БРС). Тое ж за́спа, за́сапка (Слаўг.).
2. Рухомая пясчаная дзюна ў выглядзе вострава сярод Нёмана (Гродна, Навагр.).
3. Высокі бераг ракі (Пух.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
Érde
f -, -n зямля́
über die gánze ~ — па ўсяму́ све́ту
Wásser und ~ — вада́ i су́ша
im Schóße der ~ — у не́трах зямлі́
◊ auf der ~ bléiben* — захо́ўваць спако́й
die ~ sei ihm leicht! — Няха́й зямля́ бу́дзе яму́ пу́хам!
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
бе́рагм
1. Úfer n -s, -; Küste f -, -n, Strand m -es, Strände (марск);
2. (суша) Land n -(e)s;
вы́садзіцца на бе́раг an Land géhen*;
выхо́дзіць з бе́раго́ў (праракуі г. д.) áusufern vi (s);
3. (крайтканіны) Kánte f -, -n;
4. (верхнікрайпасудзіны) Rand m -(e)s, Ränder
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)