сагі́та

(лац. sagitta = страла)

дробная беспазваночная марская жывёла групы хетагнатаў, якая з’яўляецца ежай прамысловых рыб; марская стрэлка.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Стрэ́лкі мн. л. ‘расліна Capsella bursa pastoris (L)’ (Кіс., Гарэц., Байк. і Некр.). Да стрэлка 1 (гл.) па форме плодзікаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

spire [ˈspaɪə] n.

1. шпіль, спіча́к

2. стрэ́лка (расліны), па́растак; былі́нка

3. вастрыё, спіча́стая верхаві́на (чаго-н.); язы́к по́лымя

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

секу́ндны, ‑ая, ‑ае.

1. Які паказвае секунды (у 1 знач.). Секундная стрэлка.

2. Які працягваецца секунду, вельмі кароткі, імгненны. Секундны перапынак. Секундная паўза. // Які адбываецца за адну секунду. Секундны расход вады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

указа́тельный паказа́льны; указа́льны;

указа́тельная стре́лка паказа́льная стрэ́лка;

указа́тельный па́лец указа́льны па́лец;

указа́тельное местоиме́ние грам. указа́льны займе́ннік.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

міну́тны, ‑ая, ‑ае.

1. Які паказвае мінуты (у 1 знач.). Мінутная стрэлка гадзінніка.

2. Працягласцю ў адну мінуту, каля мінуты. Мінутнае маўчанне. // Кароткачасовы, які хутка праходзіць. Адолеўшы мінутную разгубленасць, Таццяна смела падалася за хлопцам. Васілёнак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

спідо́метр, ‑а, м.

Прыбор, які паказвае хуткасць руху транспартных машын. Як толькі вырваўся [Славік] за горад, даў такі газ, што стрэлка спідометра хутка перапаўзла лічбу 100 і пачала канвульсіўны скакаць, падбіраючыся часам ажно да 120. Шамякін.

[Ад англ. speed — хуткасць і грэч. metreo — вымяраю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

паказа́льнік, ‑а, м.

1. Надпіс, вяха, стрэлка і пад., якія служаць для паказвання чаго‑н. Паказальны дарог. □ Марудна пасоўваўся па беламу цыферблату чорны мінуты паказальны. Бядуля.

2. Даведачная кніга або даведачны спіс у кнізе. Бібліяграфічны паказальны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ко́мпас, ‑а, м.

Прыбор для вызначэння старон свету, у якім намагнічаная стрэлка паказвае на поўнач. Ісці па компасу. □ У яго [Білі] застаўся адзін толькі компас, і ён зрэдку пазіраў на яго, стараючыся ісці проста на захад. Лынькоў.

[Іт. compasso.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жа́бка 1 памянш. да жа́ба 1–4 (гл.).

Жа́бка 2 ’падкоўка на абутку’ (зэльв., Жыв. сл., 141). Улічваючы геаграфію, магчыма, з польск. żabka ’тс’. У слав. мовах, у тым ліку польск. żabka, укр. жа́бка, серб.-харв. жабица ’стрэлка ў капыце, нарасць на назе каня’, балг. дыял. жаба ’мускул на назе’. Аналагічны перанос у іншых мовах (англ. frog ’жаба’ — ’стрэлка ў капыце’, грэч. βάτραχος ’жаба’ — ’частка капыта’, якуцк. баӷа ’жаба’ — ’стрэлка пад капытом’; Пякарскі), таму апошняе да жа́ба 1, а адсюль па падобнасці перанос на ’падкоўку’.

Жа́бка 3 ’гатунак школьнага пяра’ (ТСБМ). Ад жа́ба 1 па знешняму выгляду.

Жа́бка 4 ’каменьчык, які кідаецца на водную паверхню, а ён падскоквае’ (КЭС). Рус., укр. жабка, польск. żabka, чэш. žabka, серб.-харв. жа̏бице, славен. žábica ’тс’. Відаць, паводле жабячых (да жа́ба 1) падскокаў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)