утапта́ць
1. втопта́ть;
2. утопта́ть;
3. (
4.
5.
◊ у. у гразь — втопта́ть в грязь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
утапта́ць
1. втопта́ть;
2. утопта́ть;
3. (
4.
5.
◊ у. у гразь — втопта́ть в грязь
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стапта́ць
1. истопта́ть;
2. (ноской привести в негодность) износи́ть, истопта́ть;
3. (искривить) стопта́ть, сбить;
4. (умертвить) затопта́ть, задави́ть;
5.
◊ каб цябе́ (яго́, яе́ і пад.) ка́чкі стапта́лі —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уложи́ть
1. (положить) пакла́сці,
уложи́ть на дива́н пакла́сці на кана́пу;
уложи́ть все кни́ги в я́щик пакла́сці (пасклада́ць, паскла́дваць) усе́ кні́гі ў скры́нку;
2. (положить спать) пакла́сці, укла́сці (спаць),
3. (расположить в определённом порядке) укла́сці; (
4. (уместить)
5. (обложить) абкла́сці,
6. (убить)
он уложи́л двух за́йцев ён забі́ў двух за́йцаў;
◊
уложи́ть в гроб увагна́ць у магі́лу;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
петля́
1. пятля́, -лі́
завяза́ть петлёй завяза́ць пятлёй (за́шмаргай);
2. (дверная, оконная
дверь соскочи́ла с пете́ль дзве́ры саско́чылі з заве́с;
3. (для пуговицы) прарэ́шак, -шка
4. (в вязании) во́чка, -ка
спусти́ть петлю спусці́ць во́чка;
5. (силок) сіло́, -ла́
ножна́я, горлова́я петля́ нажно́е, гарлаво́е сіло́;
6.
описа́ть петлю апіса́ць пятлю́;
де́лать петлю
◊
хоть в петлю лезь хоць у пятлю́ лезь, хоць ве́шайся.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
скруці́ць
1. (изготовить кручением) свить, скрути́ть;
2. (
3. свинти́ть, отвинти́ть;
6. (связать) скрути́ть;
7. (свести судорогами) скорёжить, ско́рчить;
8.
9. (удалив сердцевину, изготовить) сде́лать;
10.
◊ с. галаву́ (шы́ю) — слома́ть го́лову (ше́ю);
с. у барано́ў рог — скрути́ть в бара́ний рог;
с. чо́рту ро́гі — слома́ть чёрту рога́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ко́сць
◊ ску́ра ды ко́сці — ко́жа да ко́сти;
к. ад ко́сці — кость от ко́сти;
даць у ко́сці — всы́пать; дать взбу́чку;
да касце́й (прамо́кнуць, праме́рзнуць, праня́ць і да т.п.) — до косте́й (промо́кнуть, промёрзнуть, проня́ть и т.д.);
на касця́х — на костя́х;
перамыва́ць ко́сці — перемыва́ть ко́сти;
ле́гчы касцьмі́ — лечь костьми́;
уе́сціся ў ко́сці — осточерте́ть, въе́сться в печёнки;
злажы́ць ко́сці — лечь костьми́,
на жыво́й ~ці мя́са нарасце́ —
адны́ ко́сці — ко́жа да ко́сти; одни́ ко́сти;
касце́й не сабра́ць — косте́й не собра́ть;
да мо́згу касце́й — до мозга́ косте́й;
язы́к без касце́й — язык без косте́й;
ко́сці па́рыць — лежа́ть в земле́;
к. у го́рле — кость в го́рле;
ад цяпло́сці не баля́ць ко́сці —
куды́ груга́н касце́й не занясе́ —
па́ра касце́й не ло́міць —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
убра́ть
1. (прочь) прыня́ць,
убра́ть посу́ду со стола́ прыня́ць по́суд са стала́;
убери́те э́то прочь! прымі́це (забяры́це) гэ́та прэч!;
убери́те ру́ку прымі́це руку́;
убра́ть паруса́ зняць (скруці́ць) парусы́;
убра́ть я́корь падня́ць я́кар;
2. (привести в порядок) прыбра́ць,
убра́ть ко́мнату прыбра́ць пако́й;
3. (украсить) убра́ць,
убра́ть зал цвета́ми убра́ць (прыбра́ць) за́лу кве́ткамі;
4. (о полевых культурах) убра́ць,
своевре́менно убра́ть урожа́й своечасо́ва убра́ць (сабра́ць) ураджа́й;
убра́ть зерно́ в амба́р ссы́паць (схава́ць) збо́жжа ў сві́ран;
убра́ть кни́ги в шкаф схава́ць кні́гі ў ша́фу;
убра́ть шасси́
5. (уместить) увабра́ць, умясці́ць;
убра́ть все слова́ в строку́ увабра́ць (умясці́ць) усе́ сло́вы ў радо́к;
6.
убра́ть с доро́ги прыня́ць (устарані́ць) з даро́гі;
убра́ть с до́лжности зняць з паса́ды;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
голова́
◊
забра́ть в го́лову убі́ць (набра́ць) у галаву́;
ско́лько голо́в, сто́лько умо́в
голова́ идёт кру́гом галава́ кру́ціцца, галава́ ідзе́ кру́гам;
пове́сить го́лову зве́сіць (апусці́ць) галаву́;
быть голово́й вы́ше быць на галаву́ вышэ́й;
го́лову дать на отсече́ние галаву́ даць на адсячэ́нне;
закружи́лось в голове́ закруці́лася галава́;
вскружи́ть го́лову закруці́ць галаву́;
как снег на́ голову як снег на галаву́;
с больно́й головы́ на здоро́вую з хво́рай галавы́ на здаро́вую;
в пе́рвую го́лову у пе́ршую чаргу́;
быть о двух голова́х не шкадава́ць галавы́;
вы́дать с голово́й вы́даць з галаво́й;
сломя́ го́лову, очертя́ го́лову на злом галавы́ (ка́рку); (стремглав) стрымгало́ў;
лома́ть го́лову (над чем-л.) лама́ць галаву́ (над чым-небудзь);
уйти́ с голово́й во что́-л. ца́лкам адда́цца чаму́-не́будзь;
без головы́ без галавы́;
в голова́х (в изголо́вье) у галава́х;
вы́бросить из головы́ вы́кінуць з галавы́;
заплати́ть голово́й заплаці́ць галаво́й;
на голове́ ходи́ть на галаве́ хадзі́ць;
намы́лить го́лову (кому) намы́ліць галаву́ (каму);
на све́жую го́лову (делать что) на све́жую галаву́ (рабіць што);
на свою́ го́лову на сваю́ галаву́;
не выходи́ть из головы не выхо́дзіць з галавы́;
отвеча́ть голово́й (за кого, что) адка́зваць галаво́й (за каго, што);
сам себе́ голова́ сам сабе́ галава́;
с головы́ (с каждого) з галавы́;
с головы до ног, с ног до головы́, с (от) головы́ до пят з галавы́ да ног, з ног да галавы́, з (ад) галавы́ да пят;
ударя́ть (уда́рить) в го́лову дава́ць (даць) у галаву́;
че́рез го́лову чью (кого) це́раз галаву́ чыю (каго);
мяки́нная голова́ мякі́на ў галаве́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
галава́
1.
2.
3.
○ мёртвая г. —
◊ у ~вах — в голова́х, в изголо́вье;
злама́ць (скруці́ць) сабе́ ~ву́ — слома́ть (сверну́ть) себе́ ше́ю;
на сваю́ ~ву́ — на свою́ го́лову;
аве́чая г. — бара́нья башка́;
г. яло́вая — голова́ ело́вая;
бе́дная г. — бе́дная голова́;
гара́чая г. — горя́чая голова́;
дзіра́вая г. — дыря́вая голова́;
дубо́вая г. — дубо́вая голова́;
залата́я г. — золота́я голова́;
све́тлая г. — све́тлая голова́;
г. — два ву́хі — садо́вая голова́;
вы́біць дур з ~вы́ — вы́бить дурь из головы́;
г. ідзе́ кру́гам — голова́ идёт кру́гом;
як снег на ~ву́ — как снег на го́лову;
ве́цер у ~ве́ — ве́тер в голове́;
з ~во́й — с голово́й; башкови́тый;
хоць кол на ~ве́ чашы́ — хоть кол на голове́ теши́;
як на маю́ дурну́ю ~ву́ (мой дурны́ ро́зум) — по мое́му сла́бому разуме́нию;
ле́зці ў ~ву́ — лезть в го́лову;
не знасі́ць ~вы́ — (каму) не сноси́ть головы́ (кому);
падня́ць (узня́ць) ~ву́ — подня́ть го́лову;
вы́йсці (вы́лецець, вы́скачыць) з ~вы́ — вы́йти (вы́лететь, вы́скочить) из головы́;
у вір ~во́ю — в о́мут голово́й;
стая́ць над ~во́ю — стоя́ть над голово́й;
вы́даць (сябе́) з ~во́й — вы́дать (себя́) с голово́й;
зве́сіць (апусці́ць) ~ву́ — пове́сить (опусти́ть) го́лову;
трыма́ць ~ву́ высо́ка — держа́ть го́лову высоко́;
се́сці на ~ву́ — сесть на го́лову;
даць ~ву́ на адсячэ́нне — дать го́лову на отсече́ние;
г. кру́жыцца (кру́ціцца) — голова́ кру́жи́ться;
у ~ве́ закружы́лася (закруці́лася) — в голове́ закружи́лось;
закруці́ць ~ву́ — вскружи́ть го́лову;
валі́ць з хво́рай ~вы́ на здаро́вую — вали́ть с больно́й головы́ на здоро́вую;
хадзі́ць на ~ве́ — ходи́ть на голове́;
рызыку́ючы ~во́й — риску́я жи́знью;
варушы́ць ~во́ю — шевели́ть мозга́ми;
няма́ дзе ~ву́ прытулі́ць — не́где (не́куда) го́лову приклони́ть;
во́лас з ~вы́ не ўпадзе́ — во́лос с головы́ не упадёт;
з ~вы́ да ног — с головы́ до ног;
з ног да ~вы́ — с ног до головы́;
удзяўбці́ (убі́ць) у ~ву́ — вдолби́ть (вбить, втемя́шить) в го́лову;
куры́ная г. — кури́ная голова́;
руча́цца ~во́й — руча́ться голово́й;
а яму́ (ёй, ім) не ў ~ве́ — а ему́ (ей, им) и го́ря ма́ло;
не гэ́та (у каго) у ~ве́ — не э́то (у кого) на уме́;
а мне гэ́та не ў ~ве́ — а я э́то из ви́да упусти́л; а мне невдомёк;
не мець клёку ў ~ве́ — без царя́ в голове́;
тлумі́ць (маро́чыць) ~ву́ — моро́чить го́лову;
дайсці́ сваёй ~во́ю — дойти́ свои́м умо́м;
клёпкі ў ~ве́ не хапа́е — клёпки в голове́ не хвата́ет;
няха́й твая́ (яго́) г. не балі́ць — э́то не твоя́ (не его́) забо́та;
набра́ць (сабе́) у ~ву́ — вбить (себе́) в го́лову;
мякі́на ў ~ве́ — мяки́на в голове́, пуста́я башка́; голова́ трухо́й наби́та;
не з тваёй (ва́шай і г.д.) ~во́й — не с твои́м (ва́шим и т.д.) умо́м; не твоего́ (ва́шего и т.д.) ума́ де́ло;
злажы́ць ~ву́ —
прыйсці́ ў ~ву́ — прийти́ в го́лову;
у ~ву́ не ле́зе — в го́лову не ле́зет;
схапі́цца за ~ву́ — схвати́ться за го́лову;
не то́ўпіцца ў ~ве́ — не вмеща́ется в голове́;
не схіля́ць ~вы́ — не склоня́ть головы́;
пастая́ць ~во́й — постоя́ть голово́й;
падста́віць ~ву́ — подста́вить го́лову;
акуну́цца з ~во́й — окуну́ться с голово́й;
бі́цца ~во́й аб сцяну́ — би́ться голово́й об сте́ну;
вы́кінуць ду́расць з ~вы́ — вы́бросить дурь из головы́;
адда́ць ~ву́ пад закла́д — отда́ть го́лову в закла́д;
адка́зваць ~во́й — отвеча́ть голово́й;
міністэ́рская г. — министе́рская голова́;
г. з плеч — голова́ с плеч;
~во́й налажы́ць — пропа́сть; поги́бнуть;
сту́кнула ў ~ву́ — сту́кнуло в го́лову;
зняць ~ву́ — снять го́лову;
засе́сці ў ~ву́ — засе́сть в го́лову;
адуры́ць (задуры́ць) ~ву́ — (каму) заморо́чить го́лову (кому);
згубі́ць ~ву́ — потеря́ть го́лову;
намы́ліць ~ву́ — (каму) намы́лить го́лову (кому);
на све́жую ~ву́ — на све́жую го́лову;
з ~вы́ не выхо́дзіць — из головы́ не выхо́дит;
на сваю́ ~ву́ — на свою́ го́лову;
мець ~ву́ на пляча́х — име́ть го́лову на плеча́х;
адкруці́ць ~ву́ — (каму) сверну́ть го́лову (кому);
забі́ць ~ву́ — (чым) заби́ть го́лову (чем);
уда́рыць у ~ву́ — уда́рить в го́лову;
це́раз ~ву́ — (чыю) че́рез го́лову (чью);
кроў кі́нулася ў ~ву́ — кровь бро́силась (уда́рила) в го́лову;
вы́кінуць з ~вы́ — вы́бросить из головы́;
за ба́цькавай ~во́й (жыць) — за роди́тельской спино́й (жить);
як абухо́м па ~ве́ — как о́бухо́м по голове́;
г. як рэ́шата — дыря́вая голова́;
г. (не) ва́рыць — голова́ (не) ва́рит;
паста́віць з ~вы́ на но́гі — поста́вить с головы́ на́ ноги;
схілі́ць ~ву́ — (перад кім, чым) склони́ть го́лову (перед кем, чем);
сам сабе́ г. — сам себе́ голова́;
каро́на з ~вы́ не зва́ліцца (не спадзе́) — коро́на с головы́ не упадёт;
кру́кам ~вы́ не даста́ць — не подступи́ться;
на скрут (злом) ~вы́ — сломя́ го́лову; очертя́ го́лову;
лама́ць ~ву́ — (над чым) лома́ть го́лову (над чем);
заплаці́ць ~во́й — заплати́ть голово́й;
адна́ г. до́бра, а дзве лепш —
і да булавы́ трэ́ба г. —
што г., то ро́зум —
за дурно́й ~во́й нага́м неспако́й —
ад чужо́га ша́лу г. кру́ціцца —
пакая́ннай галавы́ меч не сячэ́ —
што ў цвяро́зага ў ~ве́, то́е ў п’я́нага на языку́ —
г. з пакло́нам, язы́к з прыгаво́ркай —
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рука́
◊ сярэ́дняй рукі́ — сре́дней руки́;
пра́вая р. — пра́вая рука́;
до́ўгія ру́кі — (у каго) дли́нные ру́ки (у кого);
пэ́цкаць ру́кі — мара́ть (па́чкать) ру́ки;
ру́кі каро́ткія — ру́ки ко́ротки;
ру́кі свярбя́ць — ру́ки че́шутся;
ру́кі прыкла́сці — ру́ки приложи́ть;
умы́ць ру́кі — умыть ру́ки;
злажы́ць ру́кі —
ру́кі апуска́юцца — (у каго) ру́ки опуска́ются (у кого);
махну́ць руко́й — (на каго, што) махну́ть руко́й (на кого, что);
разво́дзіць рука́мі — разводи́ть рука́ми;
ісці́ руко́ю — идти́ успе́шно; везти́;
на руку́ — на́ руку;
пад руку́ — (говорить и т.п.) по́д руку;
прасі́ць рукі́ — проси́ть руки́;
руко́й пада́ць — руко́й пода́ть;
ру́кі прэч! — ру́ки прочь!;
лёгкая р. — лёгкая рука́;
ця́жкая р. — тяжёлая рука́;
браць у ру́кі — брать в ру́ки;
біць па рука́х — бить по рука́м;
вы́пусціць з рук — вы́пустить из рук;
вы́рваць з рук — вы́рвать из рук;
на рука́х насі́ць — на рука́х носи́ть;
трыма́ць руку́ — (чыю) держа́ть ру́ку (чью);
тра́піцца пад руку́ — попа́сться по́д руку;
трыма́ць у рука́х — (каго) держа́ть в рука́х (кого);
браць го́лымі рука́мі — брать го́лыми рука́ми;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
сысці́ з рук — сойти́ с рук;
прыбра́ць да рук — прибра́ть к рука́м;
даць во́лю рука́м — дать во́лю рука́м;
р. не падыма́ецца — рука́ не поднима́ется;
з пусты́мі рука́мі — с пусты́ми рука́ми;
на ско́рую руку́ — на ско́рую ру́ку;
з рука́мі адарва́ць — с рука́ми оторва́ть;
ісці́ мі́ма рук — плыть ми́мо рук;
як руко́й зняло́ — как руко́й сня́ло;
на рука́х паме́рці — на рука́х умере́ть;
абе́дзвюма рука́мі падпіса́цца — обе́ими рука́ми подписа́ться;
абе́дзвюма рука́мі ўхапі́цца — обе́ими рука́ми ухвати́ться;
трыма́цца рука́мі і зуба́мі — держа́ться зуба́ми;
мець на рука́х — (каго) име́ть на рука́х (кого);
узя́ць сябе́ ў ру́кі — взять себя́ в ру́ки;
ма́йстар на ўсе ру́кі — ма́стер на все ру́ки;
не з тваі́мі рука́мі — не с твои́ми рука́ми;
па кане́ц рук — лишь бы с рук;
набі́ць руку́ — (на чым) наби́ть ру́ку (на чём);
падня́ць руку́ — (на каго) подня́ть ру́ку (на кого);
нячы́сты на руку́ — нечи́стый на́ руку;
па рука́х хадзі́ць — по рука́м ходи́ть;
як без рук — как без рук;
абы́ з рук — лишь бы с рук;
не з рукі́ — не с руки́;
з рук у ру́кі — из рук в ру́ки;
налажы́ць руку́ — (на што) наложи́ть ру́ку (на что);
налажы́ць на сябе́ ру́кі — наложи́ть на себя́ ру́ки;
сядзе́ць злажы́ўшы (скла́ўшы) ру́кі — сиде́ть сложа́ ру́ки;
сустрака́ць з распасцёртымі рука́мі — встреча́ть с распростёртыми объя́тиями;
р. не задрыжы́ць — рука́ не дро́гнет;
не апуска́ючы (не склада́ючы) рук — не поклада́я рук;
ру́кі не дахо́дзяць — (да чаго) ру́ки не дохо́дят (до чего);
як не сваі́мі рука́мі — как не свои́ми рука́ми;
рук не падло́жыш — (пад каго) не спасёшь от сме́рти;
ліза́ць ру́кі — (каму) лиза́ть ру́ки (кому);
лама́ць ру́кі — лома́ть ру́ки;
запля́міць ру́кі крывёй — обагри́ть ру́ки кро́вью (в крови́);
апусці́ць ру́кі — опусти́ть ру́ки;
прапанава́ць руку́ (і сэ́рца) — (каму) предложи́ть ру́ку (и се́рдце) (кому);
прылажы́ць руку́ — (да чаго) приложи́ть ру́ку (к чему);
звяза́ць па рука́х і нага́х — связа́ть по рука́м и нога́м;
плыць у ру́кі — плыть в ру́ки;
запусці́ць руку́ — (у што) запусти́ть ру́ку (во что);
тра́піць у ру́кі — попа́сть в ру́ки;
шчо́драй руко́й — не скупя́сь;
па рука́х! — по рука́м!;
з рука́мі і нага́мі — с рука́ми и нога́ми;
узя́ць ле́йцы ў ру́кі — взять во́жжи в ру́ки;
во́ля рук — свобо́да рук;
ско́ры на руку́ — ско́рый на́ руку;
з рук дало́ў — с рук доло́й;
вы́пусціць ле́йцы з рук — вы́пустить во́жжи из рук;
аста́цца без рук — оста́ться без рук;
адбі́цца ад рук — отби́ться от рук;
адбіра́ць ру́кі (но́гі) — парализова́ть;
адбіва́цца рука́мі і нага́мі — отбива́ться рука́ми и нога́ми;
браць но́гі ў ру́кі — дава́ть стрекача́ (тя́гу);
быць за́баўкай у чыі́х рука́х — быть игру́шкой в чьих рука́х;
выкру́чванне рук — выкру́чивание рук;
з фа́ктамі ў рука́х — с фа́ктами в рука́х;
з лёгкай рукі́ — с лёгкой руки́;
глядзе́ць з чыі́х рук — смотре́ть с чьих рук;
даць руку́ на шча́сце — дать ру́ку на сча́стье;
збыць з рук — сбыть с рук;
звяза́ць сабе́ ру́кі — связа́ть себе́ ру́ки;
ігра́ць на руку́ — игра́ть на́ руку;
(і) ка́рты ў ру́кі — (и) ка́рты в ру́ки;
няма́ за што рук заця́ць — не́ к чему ру́ки приложи́ть;
не ве́даць, куды́ ру́кі дзець — не знать, куда́ ру́ки деть;
свая́ р. — своя́ рука́;
руплі́вая р. — забо́тливая рука́;
сваёй (ула́снай) руко́й — свое́й (со́бственной) руко́й;
уда́рыць па рука́х — уда́рить по рука́м;
у адны́ ру́кі — в одни́ ру́ки;
усе́ ко́зыры ў рука́х — все ко́зыри в рука́х;
спры́тнасць рук — ло́вкость рук;
ру́кі не адва́ляцца — ру́ки не отва́лятся;
развяза́ць ру́кі — (каму) развяза́ть ру́ки (кому);
пада́ць руку́ дапамо́гі — протяну́ть (пода́ть) ру́ку по́мощи;
пад гара́чую руку́ — под горя́чую ру́ку;
пад п’я́ную руку́ — под пья́ную ру́ку;
нагрэ́ць (пагрэ́ць) ру́кі — нагре́ть (погре́ть) ру́ки;
не́льга ў ру́кі ўзяць — нельзя́ в ру́ки взять;
папа́сціся пад руку́ — попа́сться (подверну́ться) по́д руку;
мо́цная р. — си́льная рука́;
лаві́ць рука́мі паве́тра — лови́ть рука́ми во́здух;
рабо́та з рук ва́ліцца — рабо́та из рук ва́лится;
рабо́та гары́ць у рука́х — рабо́та гори́т в рука́х;
гэ́та не міне́ яго́, яе́ і г.д. рук — э́то не пройдёт ми́мо его́, её и т.д. рук;
дзіра́выя ру́кі — дыря́вые ру́ки;
ру́кі атрэ́сці — отказа́ться от чего́-л.; устрани́ться;
мець руку́ — име́ть ру́ку;
палажы́ўшы руку́ на сэ́рца — положа́ ру́ку на́ сердце;
з пе́ршых рук — из пе́рвых рук;
р. руку́ мы́е —
свая́ р. ўлады́ка —
чужы́мі рука́мі жар заграба́ць —
кармі́ муко́ю, дык по́йдзе руко́ю —
у чужы́х рука́х піро́г вялі́кі —
лепш сіні́ца ў рука́х, чым жураве́ль у не́бе —
языко́м мялі́, а рука́м во́лі не дава́й —
ры́бка ў рацэ́, ды не ў руцэ́ —
плы́сці з рук — плыть из рук; плыть сквозь па́льцы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)