прыро́да, ы, ДМ -дзе, ж.
1. Усё існае ў Сусвеце, арганічны і неарганічны свет.
Законы прыроды.
Жывая п. (арганічны свет). Мёртвая п. (неарганічны свет: не расліны, не жывёлы).
2. Мясцовасць паза гарадамі (палі, лясы, горы).
Любавацца прыродай.
На ўлонні прыроды.
Выехаць на прыроду (разм.).
3. перан., чаго. Асноўная ўласцівасць, сутнасць (кніжн.).
П. атама. П. сацыяльных адносін.
◊
Ад прыроды або з прыроды — ад нараджэння, ад пачатку існавання.
З дрэнным зрокам ад прыроды.
Па прыродзе — па характары, па натуры.
Па прыродзе ён добры чалавек.
|| прым. прыро́дны, -ая, -ае.
Прыродныя багацці краю.
Прыродныя рэсурсы.
Прыродныя ўмовы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Ínnenwelt
f - уну́траны свет, духо́ўны свет (чалаве́ка)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
астра́льны, -ая, -ае (кніжн.).
1. Звязаны з праблемамі светабудовы, жыцця, смерці, лёсу, узаемадзеяння Космасу і Зямлі, боскім пачаткам.
А. культ.
2. Зорны.
А. свет.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сусве́тны, -ая, -ае.
1. гл. сусвет.
2. Які распаўсюджваецца на ўвесь свет, адносіцца да ўсяго свету.
Сусветная гісторыя.
С. кангрэс моладзі (розных краін свету).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
надзвёздный надзо́рны;
надзвёздный мир надзо́рны свет.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
азло́біцца, -блюся, -бішся, -біцца; зак.
Стаць злосным, бязлітасным у адносінах да ўсяго навакольнага.
А. на ўвесь свет.
|| незак. азлабля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.
|| наз. азлабле́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
цю́цька, -і, мн. -і, -аў, м. (разм.).
1. Сабака.
Выскаленая пыса цюцькі.
2. Ужыв. як лаянкавае слова.
Гэта не пан, а ц., якіх свет не бачыў.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ла́яць несов. руга́ть, брани́ть, пробира́ть; поноси́ть;
◊ л. на чым свет стаі́ць — руга́ть на чём свет стои́т
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рэ́чыўны, -ая, -ае.
Які складаецца з рэчыва; матэрыяльны.
Р. свет.
○
Рэчыўныя назоўнікі — у граматыцы: назоўнікі, якія называюць аднародную масу, рэчыва (напр.: малако, жвір, тытунь).
|| наз. рэ́чыўнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́радзіць сов., разг. роди́ть; произвести́ на свет
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)