то́пка ж.
1. (действие) пале́нне, -ння ср.; аце́пліванне, -ння ср.; см. топи́тьI;
2. (часть печи) то́пка, -кі ж.; (печь) печ, род. пе́чы ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
по́пел, -лу м. пе́пел; зола́ ж.;
п. ад папяро́сы — пе́пел от папиро́сы;
ператвары́цца ў п. — преврати́ться в пе́пел;
выграба́ць п. з пе́чы — выгреба́ть золу́ из пе́чи
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
напа́львацца несов.
1. (о печи и т.п.) ната́пливаться;
2. нака́ливаться, накаля́ться;
3. разг. нажа́риваться;
1-3 см. напалі́цца;
4. страд. ната́пливаться; нака́ливаться, накаля́ться; прока́ливаться; нажига́ться; см. напа́льваць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Апе́ка (БРС, Яруш.). Рус. опека, укр. опіка, польск. opieka, чэш. opěka, устар. pěče, славац. opeka (< рус., SSJ), балг. опека, ст.-бел. опека (XVI ст., Гіст. лекс., 94), ст.-рус. опекание (1389) ’апека’. Ст.-польск. opiek ’тс’ з XVI ст. У старарускай мове шырока ўжываўся дзеяслоў печи ся ’клапаціцца’, таму ўтварэнне опека як бессуфіксальнага аддзеяслоўнага назоўніка ад опекати ся было цалкам магчымым і няма неабходнасці абавязкова лічыць бел. апека запазычаным з польскай, як Гіст. лекс., 94, не зважаючы на адсутнасць у беларускай мове адпаведнага значэння дзеяслова; гэта можа быць і захаваннем старарускага слова. Супраць — адсутнасць фіксацыі формы опека ў старарускай, але і ў польскай opiek, а не opieka. Апяку́н (Гіст. мовы, 2, 24) па націску, магчыма, з рускай, а не з польскай, калі гэта таксама не старарускае слова ад дзеяслова апякаць з суф. ‑ун. Апяка́ны (Жд.) ’дагледжаны’ з польск. opiekany ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
по́дле предлог с род. каля́, ля (каго, чаго); (рядом) по́руч, по́плеч (з кім);
по́дле печи́ каля́ (ля) пе́чы;
сади́сь по́дле меня́ садзі́ся каля́ (ля) мяне́ (по́руч са мной).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ператрыма́ць сов., в разн. знач. передержа́ть;
п. хлеб у пе́чы — передержа́ть хлеб в печи́;
п. зды́мкі ў праяві́целі — передержа́ть сни́мки в прояви́теле;
мно́га кніг ~ма́ў у сваі́х рука́х — мно́го книг передержа́л в свои́х рука́х
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Omnes homines aequales sunt
Усе людзі аднолькавыя.
Все люди одинаковы.
бел. Адзін ‒ васемнаццаць, а другі ‒ без двух дваццаць. Адным мірам мазаны. Што ўсяму міру, тое і бабінаму сыну. Сонца свеціць усім роўна.
рус. И за синим морем горох не под печью сеют. Одним ми ром мазаны. Одного поля ягода.
фр. Tous les hommes sont pétris de la même argile (Все люди созданы из одной и той же глины).
англ. All are tarred with the same brush (Одной кистью мечены).
нем. Überall bäckt man das Brot im Ofen (Везде пекут хлеб в печи).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Rastro dentato prata parata dato
Касі лугі, калі паспелі.
Коси луга, когда созрели.
бел. Ідзі, пакуль дзверы адчынены, бо потым не дасі рады. Лаві рыбку, як ловіцца.
рус. Когда дрова горят, тогда и кашу варят. Коси, коса, пока роса. Из воска надо лепить, когда он мягок. Когда в печи жарко, тогда и варко. Пей, пока колодец рядом. Когда торг, тогда и с возом.
фр. Chaque chose en son temps (Всему своё время).
англ. Make hay while the sun shines (Собирай сено, пока светит солнце).
нем. Trinke, wenn du am Brunnen bist (Пей, когда ты у колодца).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
шесто́к м.
1. (печи) пры́пек, -ка м.;
2. (для птиц) се́дала, -ла ср.;
◊
всяк сверчо́к знай свой шесто́к посл. ве́дай, като́к, свой куто́к; не тыч но́са не ў сваё про́са; калі́ худ, не лезь на кут.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ad duo festinans neutrum bene peregeris
Робячы дзве справы спехам, ніводнай добра не зробіш.
Делая два дела наспех, ни одного хорошо не сделаешь.
бел. На дзвюх калясках адзін не паедзеш. За адным разам на два абеды не паспееш.
рус. Двух зайцев гонять, ни одного не поймать. Кто держится за два руля, того вода унесёт.
фр. On ne peut pas être à la fois au four et au moulin (Нельзя быть сразу y печи и на мельнице).
англ. Too many irons in the fire (Слишком много утюгов на огне греет).
нем. Wer alles tun will, tut nichts recht (Кто хочет сделать всё, ничего не делает хорошо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)