юс, юса, м.
Спец. Назва дзвюх літар у стараславянскім алфавіце, якія абазначалі насавыя галосныя.
•••
Юс вялікі — літара Ѫ стараславянскага алфавіта, якая абазначала «о» насавое.
Юс малы — літара ѧ стараславянскага алфавіта, якая абазначала «е» насавое.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
марзя́нка, ‑і, ДМ ‑нцы, ж.
Разм. Сістэма ўмоўных знакаў для абазначэння літар і лікаў, прынятая ў перадачы па тэлеграфу, у радыёпрыёмах і г. д. Выбіты марзянкаю, Бег жалобны жаль Ад Масквы маланкаю Па слупах ўдаль. Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ма́трыца, ‑ы, ж.
Спец.
1. Штамп, форма з паглыбленнямі для адліўкі друкарскіх літар, стэрэатыпаў і для штампоўкі розных вырабаў.
2. Форма з адбіткам набору, якая служыць для адліўкі стэрэатыпа.
3. Табліца матэматычных велічынь, размешчаных у выглядзе прамавугольнай схемы (табліцы).
[Ням. Matrize.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
уста́ў, устава, м.
Спец. Тып пісьма старажытных грэчаскіх, лацінскіх і славяна-рускіх рукапісаў, які вызначаўся прамым і вельмі акуратным напісаннем літар. [Кірыла Тураўскі:] Сеўшы на хлеб-ваду, Сляплюся па-над уставам, З сабою самім вяду Размовы пра дух і яву. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вершкаванне ’зрыванне верхніх суквеццяў і падчышчванне ніжняга лісця ў некаторых сельскагаспадарчых культур’ (КТС). Запазычана з рус. літар. вершкование.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паўуста́ў, ‑тава, м.
Адзін з тыпаў пісьма старажытных грэчаскіх і славянскіх рукапісаў, на характару сярэдні паміж уставам і екоралісам і які адрозніваецца ад устава меншай прамізной і правільнасцю літар. Пазней у паўуставе абодва гэтыя спосабы скарачэння слоў значна пашыраюцца. Булыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Вібраваць ’рытмічна хістацца’ (КТС) словаўтваральна перааформлена з літар. вібры́раваць, якое паходзіць з рус. вибри́ровать < ням. vibrieren ’хістацца, дрыжаць, вібрыраваць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
стры́жаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад стрыгчы.
2. у знач. прым. З кароткімі, падстрыжанымі валасамі. Стрыжаная галава. □ Ахопленыя бескарыслівым юнацкім прароцтвам,.. [сябры], вядома, не думалі, што ты будзеш тлумачыць стрыжаным першакласнікам сэнс вялікіх і малых літар. Навуменка. // З падрэзанай травой, галінамі, дрэвамі. Стрыжаны газон.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Перапы́ткі (пырыпы́ткы) ’распытванне, адзін з момантаў сватання’ (Клім.). Відаць, утворана на базе польск. przepytać (się) ’выпытваць, даведвацца, распытваць’. Беларускае літар. перапы́тваць абазначае ’адно і тое ж пытацца некалькі разоў’ (ТСБМ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рэ́бус, ‑а, м.
Загадка, у якой слова або фраза, якія трэба разгадаць, падаюцца ў выглядзе камбінацыі малюнкаў, знакаў і літар. Рашаць рэбусы. // перан. Пра што‑н. загадкавае, незразумелае. Напіша [бабуля], як проса насыпле: ні коскі, ні кропкі, ды яшчэ такім рэбусам, што каб разабрацца ў ім, трэба добра ўсё ведаць наперад. Ракітны.
[Ад лац. rebus — пры дапамозе рэчаў, прадметаў.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)