лідзі́руючы,

1. ‑ая, ‑ае. Дзеепрым. незал. цяпер. ад лідзіраваць.

2. ‑ая, ‑ае; у знач. прым. Які становіцца першым, які лідзіруе. У лідзіруючай групе другой зоны ідуць пяць каманд. «Звязда».

3. Дзеепрысл. незак. ад лідзіраваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Квіцялёк ’кноцік’ (Сл. паўн.-зах.). Характэрная для балтыйскай зоны фанетыка: ф > хв > кв. Да*фіцёк < фіцілёк. Магчыма, пад уплывам квіток (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

цепланасі́цель, ‑я, м.

1. Рухомае асяроддзе (газ, пара, вадкасць), якое скарыстоўваецца для пераносу цеплаты.

2. У ядзерным рэактары — вадкае або газападобнае рэчыва, якое выносіць з актыўнай зоны цяпло, што вылучаецца ў выніку рэакцыі падзелу ядзер.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэмарка́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Устанаўленне і абазначэнне на мясцовасці спецыяльнымі знакамі граніц паміж сумежнымі дзяржавамі.

2. Адмежаванне амярцвелых участкаў тканкі ад здаровых.

|| прым. дэмаркацы́йны, -ая, -ае.

○

Дэмаркацыйная лінія —

1) лінія, паласа, што раздзяляе войскі праціўнікаў у перыяд перамір’я;

2) лінія, якая падзяляе на зоны акупацыі тэрыторыю пераможанай дзяржавы;

3) у медыцыне: паласа новай (грануляцыйнай) тканкі, якой адмяжоўваецца здаровая, жыццяздольная тканка ад амярцвелай.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сэйт ’стойла для каровы’, сэ́йт, сэ́йта ’аброжак, прывязь’ (даўг., Сл. ПЗБ). Запазычанне беларуска-літоўскай кантактнай зоны, аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. seĩtas ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

АРЫ́ДНАЯ ЗО́НА

(ад лац. aridus сухі),

агульная назва геаграфічных зонаў з нізкім увільгатненнем, дзе земляробства магчыма толькі пры штучным арашэнні (гл. Паўпустынныя зоны і Пустынныя зоны, Арыдны клімат).

т. 2, с. 5

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

◎ Нэ́г̌ер ’негр’ (гродз., Сл. ПЗБ). Запазычанне беларуска-літоўскай кантактнай зоны: фанетычны воблік слова дапускае ўплыў на зыходную форму негр (гл.) літ. negras ’тс’ і negeras ’нядобры, дрэнны’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сейсмі́чны, ‑ая, ‑ае.

Звязаны з ваганнямі зямной кары пры землетрасенні. Сейсмічныя хвалі. Сейсмічныя з’явы. // Такі, дзе часта адбываюцца землетрасенні, якому ўласцівы землетрасенні (пра раён, вобласць). Сейсмічныя зоны. // Прызначаны для рэгістрацыі і вывучэння ваганняў зямной паверхні. Сейсмічная станцыя. Сейсмічныя карты.

[Ад грэч. seismós — ваганне. землетрасенне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зана́льны

(ад зона)

які мае адносіны да пэўнай зоны, характэрны ёй (напр. з-ая расліннасць, з. турнір).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Радны́ ’родны’ (брасл., Сл. ПЗБ). Гл. ро́дны. Пераход націску адбыўся пад уплывам аднакарэннага рус. родно́й ’родны’ ці ў выніку характэрнага для паўночна-заходняй зоны беларускіх гаворак зруху націску, параўн. куры́ца ’курыца’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)