сказ, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У граматыцы: сінтаксічна і інтанацыйна аформленая канструкцыя, якая выражае закончаную думку.
Безасабовы с.
Складаны с.
2. Народнае эпічнае апавяданне аб падзеях мінулага або сучаснасці.
С. пра герояў Вялікай Айчыннай вайны.
3. У літаратуразнаўстве: форма апавядання ў творы, што вядзецца ад імя літаратурнага героя. «С. пра Лысую гару».
|| прым. ска́завы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Салядыно́вы ’бледна-зялены (колер)’ (Сл. рэг. лекс.). Рус. селадо́новый ’колеру марской хвалі’. Мяркуючы па месцы націску, з польск. seladynowy ’бледна-зялёны’. Слова ўзыходзіць да франц. céladon ’селадон’ і, далей, да імя героя пастухоўскага рамана «Астрэя» Анарэ д’Юрфэ (1568–1625 гг.). Гл., напрыклад, Мацэнаўэр, LF, 19, 248; Голуб-Копечны, 329; Фасмер, 3, 594; Брукнер, 484.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спрашчэ́нства, ‑а, н.
Павярхоўны, спрошчаны надыход да вырашэння складаных пытанняў, задач. І ў абмалёўцы галоўнага героя, і ў вырашэнні канфлікту Купала .. застаецца верным народнай традыцыі, пазбягае спрашчэнства і схематызму. Ярош.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дапасава́цца I (да чаго) сов. и несов., в разн. знач. согласова́ться (с чем);
прыме́тнікі ~су́юцца да назо́ўнікаў — прилага́тельные согласу́ются с существи́тельными;
паво́дзіны і ўчы́нкі геро́я ~су́юцца да яго́ хара́ктару — поведе́ние и посту́пки геро́я согласу́ются с его́ хара́ктером
дапасава́цца II сов., спорт., разг. допасова́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
амфітрыён
(гр. Amphitryon = імя міфалагічнага героя, які славіўся сваёй гасціннасцю)
перан. гасцінны гаспадар дома, кватэры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тарцю́р
(фр. Tartufe = імя героя ў аднайменнай камедыі Ж. Б. Мальера)
перан. крывадушнік і ханжа.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
альфо́нс
(фр. Alphonse = імя героя камедыі А. Дзюма «Масье Альфонс»)
мужчына, які знаходзіцца на забеспячэнні каханкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
абстрагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак. і незак., што.
Кніжн. Выдзеліць (выдзяляць) найбольш істотныя, заканамерныя прыкметы і сувязі прадмета шляхам мысленнага аддзялення ад мноства іншых, неістотных яго уласцівасцей, якасцей, сувязей. Абстрагаваць рысы характару героя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
геркуле́с, ‑а і ‑у, м.
1. ‑а (з вялікай літары). Лацінскай назва старажытнагрэчаската міфічнага героя-асілка Геракла.
2. ‑а. Пра чалавека вялікай фізічнай сілы і атлетычнага складу.
3. ‑у. Назва аўсяных круп спецыяльнага прыгатавання.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шаржы́раваны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад шаржыраваць.
2. у знач. прым. Пададзены ў манеры шаржу. Вобраз гэты гратэскны, гранічна шаржыраваны, але тым не меней нейкай часткай душы мы нават шкадуем героя. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)