інспе́кцыя, ‑і, ж.
1. Тое, што і інспектаванне.
2. Установа, арганізацыя, якая інспектуе каго‑, што‑н. Санітарная інспекцыя. Аўтамабільная інспекцыя.
•••
Інспекцыя па якасці — спецыяльны орган, які ажыццяўляе ў СССР нагляд за якасцю прадукцыі.
Інспекцыя працы — спецыяльны орган у СССР для нагляду за захаваннем законаў аб працы.
[Лац. inspectio — нагляд.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адрэкамендава́ць, ‑дую, ‑дуеш, ‑дуе; зак., каго.
1. Знаёмячы, назваць каго‑н., яго занятак. — Знаёмцеся, вось, — адрэкамендавала яго Антаніна Лятроўна, — Леанід Іванавіч, наш гісторык і кіраўнік школьнай самадзейнасці. Васілевіч.
2. Ахарактарызаваць у якасці каго‑н. — Вось, бацька, прывёў я ваяку! Партызанам хоча быць, — адрэкамендаваў Цімох Саўку Мільгуна. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супер...
Першая састаўная частка складаных слоў, якая паказвае на: 1) размяшчэнне зверху, над чым‑н., напрыклад: супервокладка; 2) што‑н. другаснае, паўторнае, напрыклад: суперінфекцыя; 3) старшынство, узначальванне, напрыклад: суперарбітр; 4) вышэйшую ступень якасці чаго‑н. або ўзмоцненае дзеянне, напрыклад: суперэліта, суперартылерыя; 5) найбольшую хуткасць, напрыклад: суперэкспрэс.
[Лац. super — зверху, над.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тандэ́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Нізкай якасці, з нізкай якасцю. На сцяне стрэльба, старасвецкі .. гадзіннік і некалькі тандэтных малюнкаў. Купала. [Зорын:] — Я з вас [рабочых] сем патоў выганю!.. Ну чаго варта такая работа, праверыць мне залатнікі!.. А тут трэба абтачыць бандажы!.. Зразумейце, нарэшце, што я тандэтнай работы не пацярплю! Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АТЛЕ́ТЫКА,
у шырокім сэнсе — фізічныя практыкаванні, якія развіваюць сілу, вынослівасць, спрыт і інш. якасці (гл. Атлетызм). З 19 ст. адрозніваюць цяжкую атлетыку (бокс, барацьбу, гіравы спорт) і лёгкую атлетыку (бег, кіданне, скачкі). З 1946 цяжкай атлетыкай наз. спорт, у аснове якога толькі падыманне цяжару (штангі, гіры).
т. 2, с. 74
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАЛ
(ад франц. balle шар),
1) умоўная адзінка для вызначэння па пэўнай шкале інтэнсіўнасці з’яў (напр., сілы ветру, шторму, землетрасення і інш.).
2) Лікавая ацэнка поспехаў і паводзін у навуч. установах, дасягненняў у спорце, якасці с.-г. жывёл (на выстаўках) і інш. 3) Шар для галасавання (балаціравання).
т. 2, с. 236
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АГРЭМА́Н
(франц. agrement),
папярэдняя згода ўрада адной краіны на прызначэнне пэўнай асобы ў якасці кіраўніка дыпламат. прадстаўніцтва другой краіны. Паводле Венскай канвенцыі аб дыпламат. зносінах 1961 без агрэману такое прызначэнне не можа адбыцца. Пасля атрымання агрэману асоба становіцца персонай грата. Прычыны адмовы ў агрэману тлумачыць не абавязкова.
т. 1, с. 87
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГІНЕ́Я
(англ. guinea),
англійская залатая манета 17—18 ст. Упершыню выраблена ў 1663 з золата, прывезенага з Гвінеі (адсюль назва). У 1717 адпавядала 21 шылінгу, у 1817 заменена залатым саверэнам. Да 1971 у Вялікабрытаніі мела назву гінея сума ў 21 шылінг, ужывалася таксама ў якасці разліковай адзінкі.
т. 5, с. 250
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Пагрэ́йзаць ’зрабіць неахайна’ (Сл. ПЗБ). Аўтары слоўніка параўноўваюць з літ. gräisteti ’тс’. У якасці бел. паралелі можна прывесці яшчэ і крэйзаць ’крэмзаць’ з іншай этымалогіяй (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прып (пріп) ’перадпечны выступ з цаглянай пляцоўкай’ (Нік. Очерки). Няясна. Відаць, з пры́пек ’выступ печы’ (гл.) з адсячэннем фіналі слова, успрынятай у якасці памяншальнага суфікса ‑ек.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)