напа́сць, ‑і, ж.
Бяда, няшчасце, непрыемнасці. Згіне гора, і слёз мора, — Не вечна напасць! Купала. Бабка Наста кулём скацілася з печы і бухнула ў ногі рыжаму папу: — А паночак, а залаценькі! А за што ж на нас напасць такая? Апошняе сена забралі, худоба з голаду дохне. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нябе́лены, ‑ая, ‑ае.
1. Які не бяліўся. Пакойчык быў запушчаны, даўно нябелены, змрочны і няўтульны. Колас.
2. Не апрацаваны бяленнем. — А гэта што? Колішні матчын святочны абрус? Дальбог, у нас такія ткалі — нябеленая аснова, белены ўток. Палтаран. Далёка ўнізе плылі рэдкія хмары колеру нябеленага палатна. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пагубля́цца, ‑яецца; ‑яемся, ‑яецеся, ‑яюцца; зак.
Згубіцца — пра ўсіх, многіх або ўсё, многае. Нас, нарэшце, узялі з сабой. Але папярэдзілі: — Глядзіце ж, не пагубляйцеся ў бары... Грамовіч. Аказваецца, не ўсё тое, што ведалі хлопцы з пятага класа, пагублялася ў час бадзяння па рынках і чыгуначных станцыях. Нядзведскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пну́цца, пнуся, пнешся, пнецца; пнёмся, пняцеся; незак.
Тое, што і пяцца. [Чмаруцька:] — Адкуль толькі не павезлі хлеба, колькі месяцаў згружалі, пнуліся, і — на табе — пайшло дымам, пылам. Лынькоў. Абледзянелая ручаіна.. млява пнулася выкідаць на лёд крынічную сцюдзёнасць. Чорны. Кожны пнуўся наперад, і таму карэспандэнт расставіў нас сам. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
раскача́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Зрабіцца тонкім у выніку качання чым‑н. па паверхні. Цеста раскачалася.
2. Разм. Выйсці са стану апатыі, бяздзейнасці. Слаба ў нас праходзіць кампанія агляду вытворчых нарад, не раскачаліся так, як у іншых мясцкомах вузла. Шынклер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
распрада́ць, ‑дам, ‑дасі, ‑дасць; ‑дадзім, ‑дасце, ‑дадуць; зак., што.
Прадаць па частках, паступова ўсё дарэшты. Памешчыкі ў нас распрадалі маёнткі яшчэ да першай сусветнай вайны, павыязджалі ў горад. Карпюк. Дзяўчаты распрадалі вязанкі сушаных баравікоў, мяшочкі ягад і арэхаў, яйкі, сыры, масла і накуплялі сабе ўбораў. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ро́зніць, ‑іць; незак., каго-што ад каго-чаго.
Разм. Быць асаблівасцю, якая адрознівае каго‑, што‑н. ад іншага (іншых), робіць непадобным да іншых; адрозніваць. Ва ўсім сышліся мы, адно нас розніць: Я вершамі пішу, а сябра — прозаю. Гілевіч. [Маланнін] гарадскі ўбор розніў яе ад усёй сям’і. Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скле́іцца, склеіцца; зак.
1. Змацавацца пры дапамозе клею. // Зліпнуцца (ад чаго‑н. клейкага). У бот пацякла кроў, запяклася. Склеіліся штаны і анучы. Шамякін.
2. перан. Разм. Наладзіцца; аднавіцца. Мо таму, што мы з Аленай Данілаўнай Паньковай людзі аднаго веку, у нас і гаворка неяк адразу склеілася. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
супако́енасць, ‑і, ж.
Стан спакою, сцішанасці. — Надзя! — сказаў я летуценна. Мне хацелася вярнуць ёй супакоенасць душэўнага хараства. Кірэенка. У прыродзе .. [герой] адчувае сапраўдную гармонію, яго асабліва радуюць яе лагоднасць, супакоенасць. Ярош. // Задаволенасць зробленым, дасягнутым. — Таму і адбылося, што супакоенасці ў нас шмат, — прамовіла Васіліна, падышоўшы аднекуль. Хадкевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сучо́к, ‑чка, м.
1. Памянш. да сук; невялікі сук. Гнуткія галінкі білі нас па твары, вострыя сучкі чапляліся за адзенне, але мы спяшаліся далей. В. Вольскі.
2. толькі мн. (сучкі́, ‑о́ў). У тэхніцы — кавалачкі драўніны ў папяровай масе.
•••
Ні сучка ні задзірынкі — вельмі гладка, без перашкод.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)