зрэагава́ць, ‑гую, ‑гуеш, ‑гуе; зак.
Выявіць свае адносіны да чаго‑н., адказаць пэўным чынам на тое ці іншае дзеянне. [Шыковіча] узлавала.., што капітан ніяк не зрэагаваў на тое, як ён скончыў сваю працу. Нават не ўзняў галавы. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гарні́ла, ‑а, н.
1. Уст. Тое, што і горан (у 1 знач.).
2. Тое, што і горан (у 2 знач.). Бальшавіцкая партыя прайшла праз гарніла першай рускай рэвалюцыі. «ЛіМ». Праз гарніла мук здабыта Наша доля, воля. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ву́дачка, ‑і. ДМ ‑чцы; Р мн. ‑чак; ж.
Тое, што і вуда. Вадзік трымаў у руках вудачкі, Сашка кіраваў лодкай. Гамолка.
•••
Зматаць вудачкі — тое, што і зматаць вуды (гл. зматаць).
Папасціся (трапіць) на вудачку гл. папасціся.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ста́нік, ‑а, м.
1. Тое, што і стан 1 (у 2 знач.); ліф. Смуглявыя плечы вытыркваліся з занадта вялікага выразу, а поўныя грудзі, здавалася, вось-вось разарвуць туга нацягнуты станік сукенкі. Ваданосаў.
2. Тое, што і бюстгальтар.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
За́ўтрік ’снеданне’ (Бяльк.). З рус. завтрак ’тс’, якое разглядаецца як другаснае значэнне слова, што першасна азначала ’тое, што будзе пасля раніцы (утра)’. Шанскі, 2, З, 22. Завтрак са ст.-рус. заутрокъ, завтрокъ ад заутра (гл. заўтра). Фасмер, 2, 73; Булахоўскі, Вибр. пр., 3, 357; Лекс. Палесся, 91.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Мызь ’шмыг!’ (Ян.). Гукапераймальнае. Відаць, генетычна тоеснае з рус. уладз., валаг. мызгать ’часта хадзіць куды-небудзь’, якое, магчыма, ад мыкать: бел. пры‑мыкиць, замыюць, і‑мк‑нуцца. Параўн. смал. мыкі ’шмыг!’, бел. мык (гл.), мыкнуць ’хуценька прабегчы’, ’толькі паказацца і знікнуць’ (Нас.). Тое ж славац. myknuť.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Башлы́к ’башлык; тое, што надзяваюць на галаву паверх шапкі’ (БРС, Сцяшк. МГ, Сакал., Інстр. I, Сцяц. Нар., Шат.). Рус. башлы́к, укр. башли́к (з XVIII ст.). Запазычанне з цюрк. моў (параўн. цюрк. bašlyk, да baš ’галава’), Фасмер, 1, 139. Некаторыя новыя дэталі дадае Шанскі, 1, Б, 63.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сто́пень ‘ступень, крок’, ‘ступень (мера якасці)’ (Нас., Байк. і Некр.), сто́пэнь ‘адзнака’ (беласт., Сл. ПЗБ), ст.-бел. стопень ‘ступень, этап’ (Ст.-бел. лексікон). Звязана чаргаваннем галосных з ступень (гл.). Паводак націску, магчыма, запазычана з польск. stopień ‘ступень, прыступка, мера якасці’ (тое ж — Сл. ПЗБ, 4, 590).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тэкст ‘тое, што сказана, напісана або надрукавана і звязана сэнсам’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.), ст.-бел. текстъ (XVII ст., ГСБМ). Мажліва, запазычана непасрэдна з лац. textus, аднак больш верагодна польскае пасрэдніцтва, гл. Булыка, Лекс. запазыч., 165; у тым ліку і для рус. текст, гл. Кохман, 217.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бюракраты́зм
(фр. bureaucratisme, ад bureau = бюро + + гр. kratos = улада)
1) канцыляршчына, папяровая валакіта, фармальныя адносіны да справы;
2) тое, што і бюракратыя 1.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)