2.перан. Грубы, нязграбны, як тапаром зроблены. Тапорная мэбля./ Пра чалавека, яго фігуру, твар і пад. Лабановіч першы раз бачыць такую брыдкую, няўдалую жанчыну. Постаць яе няскладная, тапорная.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цар, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Тытул манарха ў некаторых краінах, а таксама асоба, якая мае такі тытул.
2.перан., каго-чаго. Першы, лепшы ў якіх-н. адносінах сярод сабе падобных.
Леў — цар звяроў.
◊
Без цара ў галавехто (разм.) — пра неразумнага, дурнаватага чалавека.
|| памянш.-зніж.царо́к, -рка́, -ркі́, -рко́ў, м. (да 1 знач.).
|| ж.цары́ца, -ы, мн. -ы, -ры́ц.
|| прым.царо́ў, -о́ва (да 1 знач.) іца́рскі, -ая, -ае (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
◎ Право́дніца ’наступная нядзеля пасля Вялікадня (Паскі)’ (Гарэц., Мядзв.), правадная (нядзеля) ’памінальная’ (Нас.), приводная нядзеля, правадной ’Фаміна нядзеля’ (Шат.), правадны ’паслявелікодны’ (Мат. Гом.), провад ’паніхіда’ (Нас.). Рус.дыял.провады ’радаўніца, памінанне памерлых’, ’пахаванне’, ’праводзіны вясны’, проводная педеля ’Фаміны тыдзень’, укр.провады ’Фаміны тыдзень’, ’праводзіны русалак песнямі ў першы панядзелак пасля свят Сёмухі’, польск.przewocinica, przewodniczna, przewodna niedziela ’першы тыдзень пасля Вялікадня’, чэш.provod, provodm nedele ’першая нядзеля пасля Вялікадня’. Да праводзіць. У рымска-каталіцкай абраднасці назва тлумачыцца тым, што ў гэты дзень новаахрышчаныя людзі ішлі “провадам” да храма, або тым, што ў гэту нядзелю адбывалася працэсія да храма з вяночкамі. Але, відаць, першаснае значэнне — гэта сляды дахрысціянскага культу памерлых і ўшанавання духаў прыроды, як гэта захавалася ва ўсходніх славян (гл. Махэк₂, 452).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наста́ўніцтва, ‑а, н.
1. Праца, занятак настаўніка; прафесія настаўніка. Займацца настаўніцтвам. Першы год настаўніцтва. □ Настаўніцтва як форма выхавання непаўналетніх вельмі пашырана на аўтазаводзе.«Маладосць».
2.зб. Школьныя настаўнікі. Якуб Колас знаходзіць час для сувязей са школьнымі калектывамі, настаўніцтвам.Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нэ́ндзны, ‑ая, ‑ае.
Разм.
1. Дрэнны, мізэрны. Нэндзны ўраджай. □ Бліжэй да вёскі на шараватых агародах раскінуўся нэндзны бульбоўнік.Бядуля.
2. Поўны нэндзы (у 3 знач.); нудны. Бадай што першы раз за ўвесь гэты нэндзны вечар шчыра ўсміхнуўся Барукоў.Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пахму́расць, ‑і, ж.
Уласцівасць і якасць пахмурага. У хаце бацькаў голас памякчэў, з твару сышла пахмурасць, і ён пачаў дапытвацца ў дачкі, чаго яна хадзіла на тую Арцюхову магілу.Сабаленка.Першы поспех.. развязаў людзям языкі. Пахмурасць, незадаволенасць зніклі.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прызаду́мацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.
Аддацца роздуму; задумацца. Злезшы з цягніка, .. Рыгор не на жарты прызадумаўся, як яму быць і што рабіць?Гартны.З першых тыдняў давялося моцна прызадумацца, чаму работа не ладзіцца і першы месячны план недавыканалі...Сапрыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прагля́дм
1. Dúrchsicht f -; Ánsehen n -s (фільмаі г. д.) Vórführung f -;
папярэ́дні (пе́ршы) прагля́д die érste Vórführung;
2.разм (недагляд) Flüchtigkeitsfehler m -s, -; Verséhen n -s, -, Unterlássung f -, -en
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
highlight2[ˈhaɪlaɪt]v.
1. вылуча́ць, ста́віць на пе́ршы план, падкрэ́сліваць;
The report highlighted the inadequacy of the measures taken. У дакладзе было асабліва адзначана, што прыняты недастатковыя меры.
2. вылуча́ць ча́стку тэ́ксту ма́ркерам
3. асвятля́ць па́смы валасо́ў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ Наўле́чка ’навалачка’ (Нік. Очерки; дзярж., Нар. слова; маладз., Янк. Мат.; слуц., Полымя, 1988, № 7, 203), наўлёчка ’тс’ (Жд. 2). З польск.nauleczka (няпоўнагалоссе, гл. Бел.-польск. ізал., 10); перанос націску на першы склад сведчыць аб адаптацыі слова, параўн. бел.навалка, навалачка ’тс’ (гл.), адваротны ўплыў у навагр.navaločka (Кліх). Параўн. навулёчка (гл.).