постэмбрыяна́льны
(ад пост- + эмбрыянальны)
які мае адносіны да часу пасля вызвалення арганізма ад яйцавых і зародкавых абалонак; паслязародкавы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пратэі́ны
(ад гр. proteion = першае месца)
простыя бялкі, аснова, на якой пабудаваны асобныя клеткі жывёльнага арганізма і раслін.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сімпла́ст
(ад гр. syn = разам + -пласт)
адзінства ўсіх пратапластаў жывых клетак арганізма, аб’яднаных сістэмай энда- і экзаплазматычнай сеткі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тырэатаксіко́з
(ад гр. thyreos = шчыт + таксікоз)
паталагічны стан арганізма, які ўзнікае пры павышанай сакраторнай функцыі шчытападобнай залозы (гіпертырэозе).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
тэмперату́ра
(лац. temperatura = нармальны стан)
1) ступень нагрэтасці якога-н. цела, рэчыва;
2) паказчык цеплавога стану жывога арганізма.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фенаты́п
(ад гр. phaino = выяўляю + -тып)
сукупнасць уласцівасцей і прыкмет арганізма, якія склаліся ў працэсе яго індывідуальнага развіцця.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
халемі́я
(ад гр. chole = жоўць + -емія)
накапленне ў крыві і тканках састаўных частак жоўці, атручванне арганізма жоўцевымі кіслотамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эмпіе́ма
(гр. empyema = нарыў, гнайнік)
скапленне гною ў якой-н. поласці арганізма (напр. э. плеўры, э. жоўцевага пузыра).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
АРАМАРФО́З
(ад грэч. airō падымаю + morphōsis узор, форма),
анагенез, арагенез, морфафізіялагічны прагрэс, эвалюцыйнае пераўтварэнне марфалагічнай структуры і функцый арганізма, у выніку якога ён падымаецца на прынцыпова новую, больш прагрэсіўную ступень развіцця; адзін з асн. кірункаў біял. прагрэсу. Тэрмін увёў рус. вучоны А.М.Северцаў (1920). Арамарфоз садзейнічае высокай жыццяздольнасці арганізма, павышэнню ўзроўню абмену рэчываў, развівае больш актыўныя спосабы барацьбы за існаванне і інш. Магчымасці арамарфозу рэалізуюцца ў працэсе развіцця ідыяадаптацый і інш. больш вузкіх прыстасаванняў, на базе якіх могуць фарміравацца новыя арамармозы. Напр., лёгкія для кісцяпёрых рыб (продкаў наземных пазваночных) былі ідыяадаптацыяй, што давала ім магчымасць існаваць у вадаёмах з паніжанай колькасцю растворанага кіслароду. Для іх патомкаў (наземных пазваночных) арамарфозам стала ўдасканаленне лёгачнага дыхання. Якасны скачок арамарфозу адбыўся пры пераходзе ад рэптыліяпадобных да млекакормячых: чатырохкамернае сэрца, унутрывантробны тып развіцця, узнікненне пёравага, валасянога покрыва і інш.
т. 1, с. 451
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЗМЕ́НЛІВАСЦЬ у біялогіі,
уласцівасць жывых арганізмаў існаваць у розных формах (варыянтах); адзін з найб. важных фактараў эвалюцыі. Можа праяўляцца ў асобных арганізмах, клетках у працэсе індывід. развіцця або ў межах групы арганізмаў у шэрагу пакаленняў пры размнажэнні. Па механізмах узнікнення і характары змянення прыкмет адрозніваюць некалькі тыпаў З. Спадчынная З. (генатыпічная) абумоўлена ўзнікненнем новых генатыпаў у выніку мутацый або перакамбінацыі алеляў, што прыводзіць да змянення фенатыпу; аснова селекцыі. Няспадчынная З. (мадыфікацыйная) — вынік змяненняў фенатыпу пад уздзеяннем умоў існавання арганізма, без змены генатыпу (гл. Мадыфікацыя, Фенакопія). Антагенетычная З., у т.л. ўзроставая — заканамерныя змяненні ў ходзе індывід. развіцця арганізма. Палавая З. звязана з адрозненнем асобін рознага полу. Індывідуальная З. (паліморфная) — наяўнасць індывід. адрозненняў арганізмаў аднаго віду незалежна ад узросту і полу. Міжпапуляцыйная З. звязана з асаблівасцямі генатыпу і фенатыпу розных папуляцый аднаго віду.
В.В.Грычык.
т. 7, с. 95
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)