за́сціць, зашчу, засціш, засціць; незак., каго-што.
Разм. Засланяць, затуляць сабой. [Бярозы] засцяць густым галлём, засланяюць неба над вуліцай і над Сузонавым дваром. Галавач. [Дождж] сеяўся як праз сіта і вільготнай імглой аасціў дрэвы, засціў нізкае восеньскае неба. Лынькоў. // перан. Засланяць, ставіць на задні план. Хай адгэтуль далёка Да жаданага шчасця, Вобраз твой яснавокі Мне пакуты не засцяць. Вітка. Як сустрэцца, дзяўчо, нам пашчасціла? Чым і як ты наўкола ўсё засціла? Дзяргай.
•••
Засціць вочы — перашкаджаць добра бачыць. Каршукоў задыхаўся. Буйныя гарачыя слёзы засцілі вочы. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wheel1 [wi:l] n.
1. ко́ла;
landing wheels шасі́ (самалёта)
2. руль; штурва́л;
at/behind the wheel за рулём (таксама перан.)
♦
put a spo ke in smb.’s wheel каму́-н. шо́стку падкіда́ць; ста́віць па́лкі ў ко́лы;
wheels within wheels склада́ная ўзаемасу́вязь (інтарэсаў)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Ганара́р (БРС). Рус. гонора́р, укр. гонора́р. Як мяркуюць Фасмер (1, 437) і Шанскі (1, Г, 128–129), запазычанне з ням. Honorar, а гэта з лац. honorārium ’узнагарода’ (аб гісторыі слова падрабязней гл. у Шанскага, там жа). Можна ставіць пытанне, ці бел. і ўкр. словы не запазычаны праз рус. мову (для канкрэтнай гісторыі бел. і ўкр. слоў не хапае даных). Наўрад ці паміж бел. ганара́р і ст.-бел. гонорариумъ (XVII ст., гл. Булыка, Запазыч., 84) ёсць прамая сувязь.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
compromise
[ˈkɑ:mprəmaɪz]
1.
n.
1) кампрамі́с -у m., састу́пка f.
2) кампраміта́цыя f.
2.
v.
1) ісьці на кампрамі́с
2) кампрамітава́ць, ста́віць пад падо́зраньне; рызыкава́ць
3.
adj.
кампрамі́сны; зго́дніцкі, прымірэ́нчы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
überspánnen
vt
1) абця́гваць
2) накрыва́ць, заця́гваць; пераця́гваць (струну і г.д.)
die Fórderungen ~ — ста́віць зана́дта высо́кія патрабава́нні
den Bógen ~ — перан. перагну́ць па́лку
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
stémpeln
vt
1) штэмпелява́ць
~ géhen* — адзнача́цца (на біржы працы), быць беспрацо́ўным
2) ста́віць [выпа́льваць] кляймо́
j-n zum Lügner ~ — закляймі́ць каго́-н. ілгуно́м
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
кро́пка ж
1. Punkt m -es, -e;
кро́пк перасячэ́ння Schníttpunkt m;
агнява́я кро́пк вайск Féuernest n -es, -er;
гандлёвая кро́пк Verkáufsstelle f -, -n;
2. грам Punkt m;
кро́пк з ко́скай Stríchpunkt m, Semikólon n -s, -s; (па)ста́віць кро́пку éinen Punkt máchen;
папа́сці ў кро́пку den Nágel auf den Kopf tréffen*; ins Schwárze tréffen*;
кро́пка ў кро́пку genáu; háargenau;
ста́віць кро́пку над «і» перан das Tüpfelchen aufs «i» setzen;
кро́пка! (канец) nun aber Schluss (damít)!, Púnktum!;
на гэ́тым мо́жна было́ б паста́віць кро́пку hierbéi könnte man es bewénden lássen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Гада́ць ’гаварыць, расказваць’ (Нас.), га́даць ’пляткарыць’ (КЭС). Рус. дыял. (смал.) гада́ть ’гаварыць’, укр. дыял. (лем.) гада́ти ’гаварыць, размаўляць’ (гл. Рудніцкі, 522, 781). Запазычанне з польск. gadać ’тс’ (а гэта да прасл. *gadati, гл. Слаўскі, 247–248). Толькі ў польск. мове, калі не лічыць славен. дыял. gadati ’балбатаць, плявузгае’, слав. *gadati атрымала значэнне ’размаўляць, гаварыць’ (з XV ст.). Можна ставіць пытанне: ці бел. гада́ны ’гавораны, казаны’ (Нас.), якое Насовіч (там жа) выводзіць ад гада́ць, не адлюстроўвае непасрэдна польск. gadany (ад gadać)?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Галі́ць ’брыць’, галі́цца ’брыцца’ (БРС, Касп., Нас., Сцяшк. МГ). Укр. голи́ти, голи́тися. У рус. мове голи́ть ’брыць’, голи́ться ’брыцца’ вядома толькі з паўднёвых гаворак у Даля (гл. СРНГ, 6, 294). Можна ставіць пытанне: ці не запазычаны бел. і ўкр. словы з польск. golić, golić się ’тс’? Вырашальным тут павінна з’явіцца адносная храналогія адпаведных слоў. Тэарэтычна мяркуючы, значэнне ’брыць’ магло развіцца ва ўсх.-слав. мовах самастойна. Але адсутнасць яго ў рус. (акрамя паўднёвых дыялектаў) наводзіць на думку, што гэта ўсё ж такі запазычанне.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прыму́рак, прымо́рак, прумо́рак, прімо́рок, пры́морок, пры́морочэк ’тое, што прымуравала, прыбудавала; выступ (радзей выемка), карніз печы, на якім можна сядзець або ставіць, класці што-небудзь; выступ на бакавой сценцы печы, па якім залазяць на печ; ляжанка, тапчан пры печы як яе частка’ (ТСБМ, Інстр. 1, Шушк., Янк. 2, Лексика Пол., З нар. сл., Шатал., Нар. словатв., Жд., Сл. ПЗБ; маладз., дзятл., стаўб., слуц., ЛА, 4; ПСл). Прыставачна-суфіксальнае ўтварэнне ад мур (гл.). Параўн. аналагічнае ўкр. при́мурок ’карніз печы; каменная прыбудова; бакавая сцяна ганчарнай печы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)