дасле́даваць, -дую, -дуеш, -дуе; -дуй; -даваны; зак. і незак., каго-што.
1. Зрабіць навуковы агляд з мэтай пазнання, высвятлення чаго-н.
Д. законы прыроды.
Д. склад рэчыва.
2. Абследаваць, агледзець (аглядаць) для высвятлення, устанаўлення чаго-н.
Д. хворага.
Д. мясцовасць.
|| наз. дасле́даванне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дро́вы, дроў, Д дро́вам і дрыва́м.
Распілаваныя і паколатыя дрэвы, якія ідуць на паліва.
Сухія д.
Калоць д.
◊
Наламаць дроў (разм.) — нарабіць памылак, недарэчнасцей.
Хто ў лес, хто па дровы — нязладжана, уразброд.
|| ласк. дро́ўцы, -аў.
|| прым. дрывяны́, -а́я, -о́е.
Д. склад.
Дрывяная павець.
Дрывяное ацяпленне.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
полк, палка́, мн. палкі́, палко́ў, м.
1. Вайсковая адзінка, якая звычайна ўваходзіць у склад дывізіі або брыгады.
Гвардзейскі п.
Авіяцыйны п.
2. перан., каго (чаго). Мноства, натоўп (разм.).
П. памочнікаў.
◊
У нашым палку прыбыло (разм.) — нас стала больш.
|| прым. палкавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
прапарцыяна́льны, -ая, -ае.
1. У матэматыцы: які знаходзіцца ў адносінах прапарцыянальнасці (у 2 знач.).
Прапарцыянальныя велічыні.
2. Які знаходзіцца ў пэўных колькасных адносінах, адпаведнасці з чым-н.
Прапарцыянальнае прадстаўніцтва.
3. Які мае правільныя прапорцыі (у 2 знач.); суразмерны.
П. склад цела.
|| наз. прапарцыяна́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
амфібра́хій, ‑я, м.
У вершаскладанні — трохскладовая стапа, у якой націскны склад знаходзіцца паміж двума ненаціскнымі. Напрыклад: Я̆ ба́чы̆ў, / я̆к ве́цӗр / пӑ по́лі̆ / гўля́ў, / Зя̆млю́ ў/зры̆ва́ў і̆ / бя̆розкӑй / хі̆ляў. Купала.
[Грэч. amphibrachys.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
капцёрка, ‑і, ДМ ‑рцы; Р мн. ‑рак; ж.
Разм. Ротны або батальённы склад вайсковай амуніцыі і абмундзіравання. У ротнай капцёрцы стаяць мае боты, што зведалі добра далёкія маршы. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарнаго́рцы, ‑аў; адз. чарнагорац, ‑рца, м.; чарнагорка, ‑і, ДМ ‑рцы; мн. чарнагоркі, ‑рак; ж.
Паўднёваславянскі народ, што складае асноўнае насельніцтва Чарнагорыі, якая ўваходзіць у склад Сацыялістычнай Федэратыўнай Рэспублікі Югаславіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Канстыту́цыя ’асноўны закон дзяржавы’, ’будова арганізма, склад цела’ (ТСБМ) кансцітуцыя (Яруш.). Ст.-бел. конституция, констытуция, констытуцыя ’укладанне, устанаўленне’ (XVI ст.), са ст.-польск. konstytucja, якое з лац. cōnstitūtiō ’устанаўленне’, ’арганізацыя, стан’ (Слаўскі, 2, 431; Булыка, Запаз., 167).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Капро́н ’штучнае валакно з сінтэтычнай смалы капралактаму’ (ТСБМ), у склад якога ўваходзіць капронавая кіслата, якая была так названа паводле лац. назвы ’казы’ — capra (невялікая колькасць кіслаты маецца ў казіным малацэ) (Шанскі, 2 (К), 58; ЕСУМ, 2, 376).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
асабо́вы
1. (относящийся к лицам) ли́чный;
а. склад — ли́чный соста́в;
2. грам. ли́чный;
а. займе́ннік — ли́чное местоиме́ние;
3. бухг. лицево́й;
а. раху́нак — лицево́й счёт
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)