прахало́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.

Свежасць паветра, якая выклікае прыемнае адчуванне (звычайна пасля гарачыні). У вартоўню хлынуў гулкі звон дажджу, дыхнула прахалодай і здаровай лёгкасцю. Адамчык. Пасля гарачага пяску і пылу дарогі нагам прыемна было чуць гладкі і цвёрды, як лёд, халадок току, свежую, прапахлую зямлёю і збажыною, прахалоду гумна. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

з’е́хаць

1. (зверху) herúnterfahren* vi (s); herúntergleiten* vi (s); herábrutschen vi (s) (саслізнуць);

2. (з кватэры) áuszíehen* vi (s);

3. (звярнуць з дарогі) éinbiegen* vi (s);

4. (злезці, спаўзці – пра шапку і пад.) herúnterrutschen vi (s)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

astride

[əˈstraɪd]

1.

adj.

з расста́ўленымі нага́мі

2.

adv., prep.

1) ве́рхам; расста́віўшы но́гі

He sits astride on his horse — Ён сядзі́ць ве́рхам на кані́

2) пааба́пал, уздо́ўж

astride of the road — пааба́пал даро́гі

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

◎ Наманы́ ’наўгад’ (навагр., Сцяшк. Сл.), ’наўздагад, навослеп, пэўна не ведаючы дарогі’ (слуц., Полымя, 1988, 7, 203). З прыназоўнікава-іменнай канструкцыі *на маны, дзе другая частка — аддзеяслоўны назоўнік у він. скл. мн. л. (Шуба, Прысл., 141), параўн. наманяць ’намерыцца’ (Сцяшк. Сл.), namanuć ’надумаць’ (Арх. Федар.), наману́цца ’надумацца’ (Сл. ПЗБ), дзе ў якасці зыходнага аўтары слоўніка дапускаюць літ. manytys ’надумаць’; тады першаснае значэнне злалучэння ’куды ўздумаецца (ісці, ехаць і пад.)’. З фармальнага боку пры наяўнасці мани ’абман, хлусня’, ’пах, тое, што прываблівае’, ’здань’ і інш. аддзеяслоўных утварэнняў ад * танін няма патрэбы дапускаць уплыў літоўскай мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Плане́та ’нябеснае цела’ (ТСБМ), плянэ́та ’тс’ (Яруш.), планэ́та ’тс’ (Шат.), ’поўня’ (ігн., Сл. ПЗБ), плане́та ’лёс’ (ТСБМ; Юрч. СНЛ), ст.-бел. планета, плянета ’планета’, лёс’ (1518 г.) запазычана са ст.-польск. planeta (м. р.), płaneta ’тс’, якія з лац. planēta, ст.-грэч. πλανήτης ’які блукае’ < πλανάεσθαι ’блукаць’, πλανάειν ’збівацца з дарогі’ (Фасмер, Этюды, 151; Праабражэнскі, 2, 67; Банькоўскі, 2, 597). Сюды ж плане́тнік ’кніга прадказанняў’ (Юрч. СНЛ), параўн. ст.-чэш. planetník ’прадказальнік лёсу паводле планет’ (Махэк₃, 454), польск. planetnik ’астролаг, які ўмее прадказваць лёс па зорках’, ст.-рус. планитникъ ’астролаг’ (XVII ст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зало́м

1. Лука, калена, круты паварот ракі, дарогі (Слаўг.).

2. Паварот поля пад прамым вуглом (Стол.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

з'ём Самая крутая частка дарогі пры з'язджанні з гары, узгорка (Слаўг.). Тое ж скасагор, скасагорыца (Слаўг.).

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

вдоль

1. нареч. удо́ўж, уздо́ўж;

2. в знач. предлога уздо́ўж; (по) наўсця́ж; (над) па-над;

вдоль стены́ стоя́т по́лки уздо́ўж сцяны́ стая́ць палі́цы;

вдоль доро́ги наўсця́ж даро́гі;

◊

вдоль и поперёк уздо́ўж і ўпо́перак.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

счастли́вый в разн. знач. шчаслі́вы;

счастли́вая жизнь шчаслі́вае жыццё;

счастли́вый миг шчаслі́вы мо́мант;

счастли́вая мысль шчаслі́вая ду́мка;

счастли́вый день шчаслі́вы дзень;

счастли́вый коне́ц шчаслі́вы кане́ц;

счастли́вый паренёк шчаслі́вы хлапчы́на;

◊

счастли́вого пути́! шчаслі́вай даро́гі!

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

правядзе́нне н

1. (здзяйсненне) Dúrchführung f -, Verwírklichung f;

правядзе́нне вы́бараў Dúrchführung [Ábhaltung] von Wáhlen;

2. (будова) Bau m -(e)s, Ánlage f -, Ánlegen n -s; Dúrchführung f - (праз што-н);

правядзе́нне чыгу́нкі Éisenbahnbau m;

правядзе́нне даро́гі Wégebau m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)