уткну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак., у што.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Убіцца вострым канцом у што-н.

Кап’ё ўткнулася ў зямлю.

2. Ткнуўшыся, уперціся, зарыцца ў што-н.

У. галавой у падушку.

3. перан. Паглыбіцца ў які-н. занятак, уважліва разглядаючы што-н., займаючыся чым-н. (неадабр.).

У. ў кнігу.

4. перан. Умяшацца, прыняць удзел у чым-н. (разм., неадабр.).

Усюды ты ўткнешся.

|| незак. утыка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

цадзі́ць, цаджу́, цэ́дзіш, цэ́дзіць; цэ́джаны; незак.

1. што. Прапускаць вадкасць праз цадзілку, сіта і пад. для ачысткі.

Ц. малако.

2. што. Ліць павольна праз вузкае горла, адтуліну.

Ц. квас у шклянку.

3. што. Павольна піць, цягнуць праз зубы.

Ц. напітак праз саломінку.

4. Ісці (пра дробны невялікі дождж).

Пад раніцу пачаў ц. дождж.

5. перан., што і без дап. Гаварыць павольна; вымаўляць праз зубы (разм.).

Ён не гаварыў, а цадзіў словы.

|| наз. цаджэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

змякчы́ць, -чу́, -чы́ш, -чы́ць; -чы́м, -чыце́, -ча́ць; змя́кчаны; зак.

1. што. Зрабіць больш мяккім, эластычным.

З. скуру.

2. перан., што. Аслабіць, зменшыць.

З. удар.

З. боль.

З. прыгавор.

3. перан., каго (што). Зменшыць чыю-н. суровасць, зрабіць больш мяккім, лагодным.

З. суровага бацьку.

|| незак. змякча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. змякчэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

нажы́ць, -жыву́, -жыве́ш, -жыве́; -жывём, -жывяце́, -жыву́ць; -жы́ты; зак.

1. што і чаго. Паступова набыць, назапасіць.

Н. сваёй працай.

2. перан., каго-што і каго-чаго. Атрымаць, набыць (што-н. непрыемнае).

Н. рэўматызм.

3. Пражыць нейкі час (разм.).

У гасцях доўга не нажывеш.

|| незак. нажыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

заразі́ць, -ражу́, -разі́ш, -разі́ць; -разі́м, -разіце́, -разя́ць; -ра́жаны; зак., чым.

1. каго-што. Перадаць заразу каму-, чаму-н.

З. каго-н. грыпам.

2. перан., каго (што). Захапіць чым-н., прымусіць іншых пераймаць што-н.

З. любоўю да музыкі.

З. прыкладам.

|| незак. заража́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. заражэ́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

зачапі́цца, -чаплю́ся, -чэ́пішся, -чэ́піцца; зак.

1. чым, за што. Закрануўшы што-н., страціць магчымасць рухацца; закрануць сабой, якой-н. часткай цела ці адзення за што-н.

Воз зачапіўся за пень.

З. рукавом за дрот.

2. Ухапіцца, учапіцца (разм.).

З. рукамі за сук.

|| незак. зачапля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і зачэ́плівацца, -аюся, -аешся, -аецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

гарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; незак., што.

1. Ставіць плот, паркан і пад.; абгароджваць што-н.

Г. плот.

Г. двор.

2. перан. Гаварыць абы-што, выдумляць.

Стары гаворыць — гародзіць, ды на праўду выходзіць (прыказка).

Агарод (гарод) гарадзіць (разм.) — пачынаць якую-н. клапатлівую і безнадзейную справу.

|| наз. гарадзьба́, -ы́, ж. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

агрэ́бці, аграбу́, аграбе́ш, аграбе́; аграбём, аграбяце́, аграбу́ць; агро́б, агро́бла; аграбі́; агрэ́бены; зак., што.

1. Тое, што і абгрэбці.

А. стог сена.

2. Згрэбці ўсё навокал, падбіраючы (разм.).

А. ўчасткі.

3. перан. Атрымаць, здабыць, захапіць што-н. у вялікай колькасці (разм.).

А. вялікую прэмію.

|| незак. аграба́ць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. аграба́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

перарэ́заць, -э́жу, -э́жаш, -э́жа; -э́ж; -э́заны; зак.

1. каго-што. Разрэзаўшы, раздзяліць надвое.

П. вяроўку.

2. каго (што). Зарэзаць усіх, многіх.

П. усіх качак.

3. перан., што. Перагарадзіць (шлях, дарогу).

П. шлях праціўніку.

|| незак. перараза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 3 знач.) і перарэ́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

прыткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак.

1. што. Злёгку дакрануцца чым-н. да каго-, чаго-н., прыкласці на момант.

2. што. Змясціць, пакласці.

П. яшчэ адзін ложак у пакоі.

3. перан., каго (што). Прыладзіць на якую-н. пасаду, месца, працу (разм.).

П. у горад.

|| незак. прытыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)