лік¹, -у, мн. -і, -аў, м.
1. гл. лічыць.
2. Паняцце колькасці, велічыня, пры дапамозе якой праводзіцца лічэнне.
Цэлыя лікі.
Простыя лікі.
3. Колькасць каго-, чаго-н.
Л. рабочых дзён.
4. Састаў, рад, колькасць каго-, чаго-н.
Быць у ліку перадавых.
5. Граматычная катэгорыя, якая выражае адзінкавасць або множнасць.
Множны л.
Адзіночны л.
6. Вынікі гульні, выражаныя ў лічбах.
○
Астранамічныя лікі — пра вельмі вялікія лічбавыя велічыні.
Круглыя лікі — лікі без дробавых адзінак.
◊
Без ліку (разм.) — вельмі многа, шмат.
Ліку няма (разм.) — вельмі многа, незлічонае мноства каго-, чаго-н.
|| прым. лі́кавы, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Бля́ты від кузава воза; частка яго’ (Маслен.). Бясспрэчна запазычанне з польск. blat ’дошка і г. д.’ (вельмі многа значэнняў), а гэта з ням. Blatt (таксама шмат значэнняў, Варш. сл., 1, 163). Укр. блят (часткі розных прылад). Польскае пасрэдніцтва прымае Шалудзька, Нім., 22, супраць чаго Рудніцкі, 153 (прама з ням.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
навалі́ць
1. áufhäufen vt; áuftürmen vt (нагрувасціць); zusámmenwerfen* vt (накідаць);
2. (абцяжарваць, турбаваць) áufbürden vt, áufladen* vt (на каго-н D);
навалі́ла шмат сне́гу es ist viel Schnee gefállen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
про́рва ж
1. (бяздонне) Ábgrund m -(e)s, -gründe;
2. Kluft f -, Klüfte;
2. разм (шмат) Únmenge f -, Másse f -;
◊ у яго́ про́рва гро́шай er hat Geld wie Heu
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
ужа́ць сов.
1. смочь жать;
гэ́тым сярпо́м не ўжнеш — э́тим серпо́м не смо́жешь жать;
2. (некоторое количество) сжать, нажа́ть;
за гадзі́ну шмат ужа́лі — за час мно́го сжа́ли;
у. травы́ — нажа́ть травы́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
craft [krɑ:ft] n.
1. рамяство́
2. уме́льства, спры́тнасць, майстэ́рства; хі́трасць, хі́трыкі
3. (pl. craft) су́дна;
The harbour was full of sailing craft. У бухце было шмат суднаў.
4. (pl. craft) самалёт, касмі́чны карабе́ль
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
spate [speɪt] n. лі́вень, зале́ва; пато́к;
a spate of words пато́к слоў;
a spate of work шмат пра́цы
♦
in (full) spate у паво́дцы;
The river is in spate. На рацэ моцная паводка.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Бурдзі́ла ’высокі тоўсты чалавек’ (Бяльк.). Відавочна, утварэнне з суфіксам ‑(і)ла (< *‑(i)dlo) ад дзеяслова тыпу бурдзе́ць (параўн. рус. бурде́ть ’бурчаць’), гукапераймальнага паходжання, аснова якога бурд‑ дала шмат вытворных. Гл. бурды́к!, бурды́ц!, бурды́хнуцца, бурды́ль і г. д. Не выключаецца, аднак, і сувязь з бу́рды (рус. дыял.) ’другі падбародак’ (гл. бурда 2).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пі́льніца ’гарачая пара ўлетку, калі шмат работы і мітрэнгі’, ’спешка ў рабоце, пільная патрэба’ (Сл. ПЗБ; полац., Нар. лекс.; смарг., Сцяшк. Сл.; в.-дзв., ушац., беш., докш., ЛА, 2). Ад прыметніка пільны (гл. пільна) і суф. ‑іца (< прасл. *‑ica), магчыма, у выніку семантычнай кандэнсацыі словазлучэння, напрыклад, пільная пара ’жніво’ (іўеў., тамсама).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Стано́г ‘жывёліна Oniscus muratius’ (Некр. і Байк.), ‘мнаганожка’ (ЛА, 4), стоно́га, стано́жка ‘тс’ (ЛП, Пятк. 2, Шатал., ЛА, 4), стоно́г ‘макрыца’ (ПСл), стоно́га ‘тс’ (Сл. Брэс.), станогі (сто‑ноги) мн. л. ‘тс’ (Меер Крыч.). Параўн. укр. сто́нга, стоно́га ‘тс’. Кампазіт на базе сто (тут у значэнні ‘шмат’) і нага́ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)