БІЯЛАГІ́ЧНЫ ПРАГРЭ́С,
эвалюцыйны ўздым дадзенай групы арганізмаў у барацьбе за існаванне, які характарызуецца біял. росквітам таксона. Адзначаецца павышэннем колькасці асобін, пашырэннем яго арэала, павелічэннем колькасці даччыных таксанамічных адзінак і інш. (напр., асобныя віды насякомых, касцістыя рыбы, кветкавыя расліны і інш.). Вылучаюць 3 асн. шляхі дасягнення біялагічнага прагрэсу: арамарфоз, алагенез і катагенез. Тэрмін увёў рус. вучоны А.М.Северцаў (1925). Параўн. Біялагічны рэгрэс.
т. 3, с. 172
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ *Патру́сіны, лін. потру́сыны ’канец вяселля’ (Сл. Брэс.). Магчыма, з укр. лубенск. потрусини ’збор вялікай колькасці гасцей, асоб вельмі блізкіх сям’і на другі дзень гулянкі, каб даесці і дапіць рэшткі са ўчарашняга дня’. Утвораны ад потрусити ’патрэсці, праверыць, зрабіць труску, праверку’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падсабра́цца, ‑бярэцца; зак.
Разм. Паступова сабрацца ў некаторай колькасці. — Ды ў цябе ж на юшку падсабралася [рыбы], — сказаў Журавенка, зазірнуўшы ў бітончык. Савіцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паліме́ры, ‑аў; адз. палімер, ‑а, м.
Спец. Арганічныя рэчывы, малекулы якіх складаюцца з вялікай колькасці простых малекулярных звенняў з рознай атамнай структурай.
[Ад грэч. polymerēs — які складаецца з многіх частак.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
неўправаро́т, прысл.
Разм. Вельмі многа, у вельмі вялікай колькасці. [Старшыня калгаса:] — Такую сям’ю грэх было б адпускаць з калгаса. У нас работы пеўправарот... Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
павыступа́ць, ‑ае; зак.
Выступіць, паказацца на чым‑н. у вялікай колькасці. Павыступалі кроплі поту. □ Ад сырасці на фіранках павыступалі белыя плямы. Карпюк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наско́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
Скаціць адкуль‑н. або куды‑н. у вялікай колькасці. Наскочваць камення з гары. Наскочваць кучу бярвення.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нафаршырава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што і чаго.
Начыніць фаршам. Нафаршыраваць рыбу. // Фаршыруючы, прыгатаваць у якой‑н. колькасці. Нафаршыраваць каструлю перцу.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
панаязджа́ць, ‑ае; ‑аем, ‑аеце, ‑аюць; зак.
Наехаць, з’ехацца ў адно месца ў вялікай колькасці. [Федзя:] — Што рабіў?.. Работы хапала. Столькі купцоў панаязджала. Палтаран.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бо́льшыцца, ‑шыцца; незак.
Станавіцца большым па колькасці, аб’ёме, велічыні. Здавалася, на вачах вырасталі з-пад снегу і большыліся чорныя праталіны зямлі. Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)