грыб м. гриб;

ча́йны г. — ча́йный гриб;

бе́лы г. — бе́лый гриб;

паразі́тныя ~бы́ — паразити́ческие грибы́;

стары́ г. — ста́рый хрыч;

расці́ як ~бы́ пасля́ дажджу́ — расти́ как грибы́ по́сле дождя́;

снег на куццю́ — ~бы́ на ле́тапогов. снег в соче́льник — грибы́ ле́том

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

зарва́ць сов., разг.

1. оборва́ть;

з. ні́тку ў матку́ — оборва́ть нить в мотке́;

2. перен. (незаконно воспользоваться чем-л.) урва́ть; захвати́ть;

ён стара́ўся з. як мо́жна больш — он стара́лся урва́ть как мо́жно бо́льше;

каб табе́а́лапрост., бран. чтоб ты онеме́л

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

малява́ць несов.

1. (маслом, красками) писа́ть; (карандашом) рисова́ть;

м. карці́ну — рисова́ть карти́ну;

2. (покрывать краской) кра́сить, окра́шивать, выкра́шивать;

3. (описывать) рисова́ть, изобража́ть;

4. (рассказывая) представля́ть; изобража́ть;

не такі́ стра́шны чорт, як яго́ малю́юцьпосл. не так стра́шен чёрт, как его́ малю́ют

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

разыгра́ць сов., в разн. знач. разыгра́ть;

р. квартэ́т — разыгра́ть кварте́т;

р. ро́лю — разыгра́ть роль;

р. дэбю́тшахм. разыгра́ть дебю́т;

р. у латарэ́ю — разыгра́ть в лотере́ю;

р. тава́рыша — разыгра́ть това́рища;

р. ду́рня — разыгра́ть дурака́;

р. як па но́тах — разыгра́ть как по но́там

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

сма́чна нареч.

1. вку́сно; сма́чно;

2. сла́дко, кре́пко;

3. перен., разг. сма́чно;

1-3 см. сма́чны;

4. аппети́тно, сма́чно;

ён с. еў — он сма́чно (аппети́тно) ел;

5. в знач. сказ. вку́сно;

ах, як с.! — ах, как вку́сно!;

с. е́сці — прия́тного аппети́та

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

лес в разн. знач. лес, род. ле́су м.;

кто в лес, кто по дрова́ погов. хто ў лес, а хто па дро́вы;

лес ру́бят — ще́пки летя́т погов. лес сяку́ць — трэ́скі ляця́ць;

да́льше в лес — бо́льше дров дале́й у лес — бо́лей дроў;

волко́в боя́ться — в лес не ходи́ть ваўко́ў бая́цца — у лес не хадзі́ць;

за дере́вьями ле́са не ви́деть за дрэ́вамі ле́су не ба́чыць;

как во́лка не корми́, он всё в лес гляди́т ко́лькі ваўка́ не кармі́, ён усё ро́ўна ў лес глядзі́ць;

как в лесу́ як у ле́се.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Ante tubam trepidas

Дрыжыш яшчэ да гука трубы.

Дрожишь ещё до звука трубы.

бел. Баязліваму адзін пень за тры ваўкі здаўся. Баязліваму адзін корч ‒ мядзведзь.

рус. У страха глаза велики. Трясётся как лист на осине. Трусливому зайке и пенёк волк.

фр. Trembler comme une feuille (Дрожать как листок).

англ. To be afraid of one’s own snadow (Бояться своей тени). Foolish fear doubles danger (Глупый страх удваивает опасность).

нем. Die Furcht hat tausend Augen (У страха тысяча глаз).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

гэ́та

1. мест. указ., ж. и ср. э́та; э́то; см. гэ́ты;

2. в знач. сущ. э́то, то;

не г. я меў на ўва́зе — не э́то я име́л в виду́;

3. мест. указ. при отсутствующем сказ. э́то;

пра́ца — г. крыні́ца на́шага бага́цця — труд — э́то исто́чник на́шего бога́тства;

4. частица э́то;

хто г. гаво́рыць? — кто э́то говори́т?;

дзе г. ты прапада́ў? — где э́то ты пропада́л?;

як г. так?как э́то так?;

5. частица усил. э́то;

што г. ён цяпе́р парабля́е? — что э́то он сейча́с поде́лывает?;

6. частица разг. (при припоминании забытого) бишь;

як г. яго́ заву́ць?как бишь его́ зову́т?;

7. частица (в сочетании с частицей ж при восклицании) ведь;

г. ж вунь як ціка́ва! — ведь вот как интере́сно!;

г. зна́чыць — (сокращённо г.зн. —) союз пояснительный то есть (сокращённо т.е.);

вось г. я разуме́ю! — вот э́то я понима́ю!

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

Кажа́н1 ’лятучая мыш, Vespenugo noctula’ (БРС, ТСБМ, Бяльк., Гарэц., Грыг., Касп.; навагр., КЭС; Нас., Сержп. Прымхі, Сцяшк., Бел., Федар. Рук., Шат., Шэйн, Яруш.), кажанюк (Сцяшк.), кажністы (Радч.). Укр. кожан, кажан. Рус. кожан (арх., паводле Даля, зах. і паўдн.), алан. кожаник, арл. кожанчик ’тс’. Усх.-слав. кожан ’лятучая мыш’ < кожа < kozja. Параўн. яшчэ рус. кожаная птичка, кожаный нетопырь. Укр. форма (з ‑а‑) — вынік пранікнення ў літар. мову слова з акаючых гаворак (з поўначы) або фанетычным шляхам (асіміляцыя), магчыма, таксама ў гаворках. Булахоўскі (Вибрані праці, 2, 162) лічыць, што кажан, калач, хазяін і інш., магчыма, з’яўляюцца беларусізмамі. Аналагічная думка аб уплыве беларускіх або рускіх дыялектаў (разглядаецца шэраг слоў), там жа, с. 239.

Кажа́н2 ’спрытны чалавек’ (Маж. Маг.). Рэгіянальны перанос ад кажан1. Матывацыя ’хударлявы, спрытны’, параўн. з некалькі іншым значэннем рус. дыня. кожанка ’аб сухарлявай жанчыне’.

Кажа́н3 ’чалавек малога росту; дзіця, якое дрэнна расце’ (Чач.), кажанё ’занядбаная маладая жывёліна, звычайна парася’ (КЭС, лаг.), кажанчык ’запаршывелае, закажанелае парася’ (Бяльк.). Рус. смал. кожан ’высахлы грыб’, апог., пск. кожанка ’аб худым кані’; з іншай структурай — ярасл. кожевина ’тс’. Апошняе слова дазваляе меркаваць аб паходжанні разглядаемых лексем ад прыметнікавай асновы кожан‑ (параўн. рус. дыял. кожевый ’скураны’), нягледзячы на тое што перанос ад кажан1 (і суфіксальныя вытворныя ад гэтай формы) уяўляецца верагодным (параўн. у Насовіча кожановатый «старообразный, как бы имеющий шероховатость кожи летучей мыши»). Магчыма, чэрв. кажанець ’пакрывацца брудам, апускацца з віду’ (Шат.), тое ж кожаныць у Насовіча з’яўляюцца дзеясловамі ад кажан1 (параўн. кажанаты ’худы, які спыніўся ў росце’. Касп. — «парасяты кажанатыі») ’аслабелая жывёліна’ (КЭС, лаг.), а семантыка кажан3 і пад. лексем абумоўлена дзеяслоўнай семантыкай. Што датычыць храналогіі, то лінгвагеаграфія бел. і рус. слоў сведчыць аб уласна беларускай інавацыі.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Quam cara sint bona, homines carendo intelligunt

Людзі разумеюць, якое дарагое здароўе, толькі страціўшы яго.

Люди понимают, как дорого здоровье, только потеряв его.

Гл.: Bona valetudo...

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)