uprawnić

зак. упаўнаважыць; зрабіць паўнамоцным; даць права (на што)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

манапо́лія, ‑і, ж.

1. Выключнае права на вытворчасці продаж або промысел чаго‑н. Дзяржаўная манаполія. // перан. Выключнае права карыстання чым‑н.; перавага, першынство ў якой‑н. галіне.

2. Капіталістычнае аб’яднанне, якое ставіць сваёй мэтай панаванне ў якой‑н. галіне гаспадаркі і атрыманне максімальнага прыбытку. Капіталістычныя манаполіі ў Расіі былі цесна звязаны з царскім урадам. У краінах, якія арыентуюцца на сацыялізм, праводзіцца нацыяналізацыя ўласнасці імперыялістычных манаполій. Брэжнеў.

[Грэч. monopolia ад mónos — адзін і poleō — прадаю.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самакірава́нне, ‑я, н.

1. Форма кіравання, парадак, пры якім арганізацыя, таварыства, гаспадарчая, адміністрацыйная адзінкі і пад. самастойна вырашаюць пытанні ўнутранага кіравання. Самакіраванне кааператыва. // Выбарная ўстанова, якая ажыццяўляе такое кіраванне. Гарадское самакіраванне.

2. Самастойнае вырашэнне якой‑н. дзяржаўнай адзінкай пытанняў ўнутранага заканадаўства і кіравання. Барацьба калоніі за права на самакіраванне. □ У XVI ст. многія гарады Беларусі дабіліся мясцовага самакіравання, якое пазней стала вядомым пад назвай «Магдэбургскага права». Алексютовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раху́нак, -нку і -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.

1. -нка. Дакумент з указаннем належнай сумы грошай за адпушчаны тавар ці выкананую работу.

Р. за міжгароднія перагаворы.

2. -нку. Дакументальна аформленае права асобы або ўстановы, арганізацыі праводзіць праз банк розныя грашовыя аперацыі; дакумент, які дае такое права і адлюстроўвае стан фінансавых разлікаў, наяўнасць грашовых укладаў.

Адкрыць р. у банку.

3. -нку. Падлік даходаў і расходаў.

Падвесці р. зробленых за тыдзень расходаў.

4. -нку, перан. Узаемныя прэтэнзіі, крыўды, незадавальненні.

У мяне з ім асобы р.

○

Асабовы рахунак — рахунак у банку, адкрыты на пэўную асобу.

Бягучы рахунак — рахунак укладчыка ў банку

|| прым. рахунко́вы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сэрвіту́т

(лац. servitus, -tutis = павіннасць, падначаленасць)

1) абмежаванае права карыстацца чужой уласнасцю (напр. права праезду, праходу праз зямельны ўчастак суседа), а таксама права на абмежаванне ўласніка ў пэўных адносінах;

2) абмежаванне ўлады дзяржавы над якой-н. тэрыторыяй на карысць іншай дзяржавы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

беспара́дны, ‑ая, ‑ае.

Які мае патрэбу ў падтрымцы, дапамозе; слабы, бездапаможны. Ці мае права .. [Сымон] дапамагчы.. [бацькам] цяпер, калі яны, фактычна, дзякуючы яму апынуліся ў такім беспарадным стане. Зарэцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ілжы́васць і лжы́васць, ‑і, ж.

Уласцівасць ілжывага. Ілжывасць рэлігійных догматаў. Ілжывасць буржуазнага друку. □ Ф. Багушэвіч выкрывае лжывасць і недакладнасць прынцыпу буржуазнага права «роўнасці ўсіх перад законам». Лушчыцкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трансфе́рт, ‑у, М ‑рце, м.

1. Перавод замежнай валюты або золата з адной краіны ў другую.

2. Перадача права ўладання імяннымі каштоўнымі паперамі (акцыямі) адной асобы другой.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ноу-ха́у, нескл., н. (спец.).

1. Незапатэнтаваная навукова-тэхнічная, тэхналагічная, камерцыйная, фінансавая і іншая вынаходка або ідэя, якая з’яўляецца камерцыйнай або службовай тайнай, выкарыстоўваецца ў дзейнасці прадпрыемства і прыносіць даход.

Права на ноу-хау.

Ноу-хау ў вытворчасці мабільных тэлефонаў.

2. перан. Індывідуальнае рашэнне якой-н. праблемы; сакрэт вытворчасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

да́ўнасць, -і, ж.

1. Аддаленасць у часе якой-н. падзеі.

Справа гэта мае вялікую д.

2. Працягласць існавання чаго-н.

Д. нашага сяброўства.

3. Тэрмін, на працягу якога могуць быць заяўлены якія-н. патрабаванні або пасля якога набываецца або траціцца якое-н. права (спец.).

Іскавая д.

Тэрмін даўнасці мінуў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)