Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спо́дам, прысл.
Понізу, каля самай паверхні (зямлі, вады). Сподам сцелецца ягаднік — яркія пацеркі суніц і сіваватыя .. чарніцы.Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стэ́ндэр, ‑а, м.
Металічная палонка, прыладжаная на падземны водаправодны кран, якая служыць для перадачы вады ў пажарны рукаў.
[Англ. stander.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цэ́льсій, ‑я, м.
Тэрмометр са стоградуснай шкалой ад пункта раставання лёду да пункта кіпення вады. 40° па Цэльсію.
[Ад імені вынаходніка, шведскага фізіка 18 ст.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шпіга́т, ‑а, М ‑гаце, м.
Спец. Адтуліна ў фальшборце або на палубе судна для выдалення за борт вады.
[Гал. spiegat або spuigat.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІДРАТА́ЦЫЯ
(ад грэч. hydōr вада),
працэс далучэння вады да рэчыва (электронаў, іонаў, атамаў і малекул). Адбываецца без разбурэння ці з разбурэннем малекул вады.
Гідратацыя без разбурэння малекул вады абумоўлена электрастатычным і ван-дэр-ваальсавым узаемадзеяннямі, утварэннем каардынацыйных і вадародных сувязей. У выніку гідратацыі ўтвараюцца гідраты. Гідраты іонаў, атамаў і малекул могуць быць газападобнымі, вадкімі, цвёрдымі (гл.Крышталегідраты). Гідратацыя ў растворы — асобны выпадак сальватацыі. Найб. даследавана гідратацыя іонаў у растворах электралітаў. Адрозніваюць гідратацыю першасную — узаемадзеянне іонаў толькі з суседнімі малекуламі вады і другасную — з больш аддаленымі малекуламі. Агульная колькасць малекул вады ў гідратнай абалонцы іона можа дасягаць некалькіх соцень. Гідратацыя абумоўлівае растваральнасць рэчываў у вадзе, электралітычную дысацыяцыю, кінетыку і раўнавагу хім. рэакцый у водных растворах, адыгрывае значную ролю ў жыццядзейнасці жывых арганізмаў. Гідаратацыя з разбурэннем малекул вады пашырана ў неарган. і арган. хіміі і шырока выкарыстоўваецца ў прам-сці (напр., гідратацыя аксідаў пры атрыманні сернай і азотнай кіслот, гідратацыя этылену пры сінтэзе этанолу). Працэс, адваротны гідратацыі, наз.дэгідратацыяй.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
батэрфля́й
(англ. butterfly = матылёк)
стыль спартыўнага плавання на грудзях, пры якім абедзве рукі адначасова выносяцца на паверхню вады (параўн.брас, кроль).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
◎ На́жма ’крынічнае месца на схіле ўзгорка, дзе заўсёды сочыцца вада; гразкае месца’, ’вялікая колькасць вады пад снегам або пад лёдам у час адлігі’, ’прыліў вады ў рэчку, напор вады на плаціну’ (Яшк.), рус.нажим ’топкае месца пад гарою, дзе збіраецца вада з крыніц’, ’нізкае забалочанае месца’, нажбм ’тс’. Варбат параўноўвае з чэш.па žmach ’хоць выціскай’, мараўск. nažit uodu ’набракнуць, набрацца вільгаці (пра грыбы, адзенне, зямлю)’ (ОЛА, 1981, 277–279). Да *žętiy *žьmęy гл. жаць, жмаць ’ціснуць’, параўн. іншыя назоўнікі з такім жа значэннем: націск, націскі, напор і пад. (Яшк.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
leakage
[ˈli:kɪdʒ]
n.
1) выцяка́ньне, працяка́ньне, прасо́чваньне n.
2) вы́дадзены сакрэ́т
3) уце́чка f. (вады́, га́зу)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
вадаво́зня, ‑і, ж.
Разм. Калёсы з бочкай, прызначаныя для дастаўкі вады. Вадавозня лёгка загрукатала па шырокім калгасным двары.Гамолка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)