панаваро́чваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Наварочаць, наваліць, накідаць, нагрувасціць у вялікай колькасці. Панаварочваць зямлі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нары́ць, ‑рые; зак., чаго.

Разрыхліць зямлю, нарабіць паглыбленняў у зямлі (пераважна рылам). Нарылі свінні ям.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

неаге́н, ‑у, м.

Тоўшча слаёў горных народ, якія адклаліся ў перадапошні перыяд геалагічнай гісторыі Зямлі.

[Ад грэч. neos — новы і génos — нараджэнне, узрост.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перыге́й, ‑я, м.

Пункт найменшага аддалення арбіты якога‑н. спадарожніка ад цэнтра Зямлі; проціл. апагей.

[Ад грэч. perí — вакол і gē — зямля.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кратаві́нне, ‑я, н., зб.

Разм. Кучкі зямлі, наточаныя кратамі. Дол быў няроўны, паклычаны кратавіннем. Сачанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

торфаперагно́йны, ‑ая, ‑ае.

Які складаецца з сумесі торфу і перагнойнай зямлі. Торфаперагнойныя гаршчочкі для расады.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

самака́т, -а, М -ка́це, мн. -ы, -аў, м.

1. Механічнае рухальнае прыстасаванне, на якім катаюцца, адштурхоўваючыся ад зямлі нагой, і якое мае выгляд планкі на двух колцах з прымацаванай да яе ручкай накшталт веласіпеднага руля.

2. уст. Назва веласіпеда, матацыкла, аўтамабіля.

|| прым. самака́тны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

АБЕРА́ЦЫЯ СВЯТЛА́ ў астраноміі,

змена бачнага становішча свяціла на нябеснай сферы, абумоўленая канечнай скорасцю святла і ўзаемным перамяшчэннем крыніцы святла і назіральніка пры руху Зямлі ў прасторы. Адрозніваюць векавую аберацыю святла, выкліканую рухам Сонечнай сістэмы ў Галактыцы, гадавую — абарачэннем Зямлі вакол Сонца, сутачную — уласным вярчэннем Зямлі. Найб. значную аберацыю святла (гадавую) адкрыў англ. астраном Дж.Брадлей (1725). Яна выклікае перамяшчэнне відарыса свяціла па эліпсе, вял. вось якога паралельна плоскасці экліптыкі і роўная прыблізна 20,5″.

т. 1, с. 21

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГЕАСФЕ́РЫ

(ад геа... + сфера),

абалонка Зямлі, канцэнтрычныя, суцэльныя або перарывістыя абалонкі, з якіх складаецца Зямля. Адрозніваюцца паміж сабой паводле хім. складу, агрэгатнага стану і фіз. уласцівасцей. Ад прасторы вакол Зямлі да цэнтра планеты вылучаюць магнітасферу, атмасферу, гідрасферу, літасферу, мантыю і ядро Зямлі. Некаторыя геасферы (напр., атмасфера) падзяляюцца на сферы 2-га парадку. Паводле сукупнасці прыродных умоў і працэсаў, якія працякаюць у абласцях сутыкнення і ўзаемадзеяння геасферы, вылучаюць спецыфічныя геасферы — геаграфічную абалонку, біясферу і інш.

т. 5, с. 122

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Палоса ’шнур, участак зямлі’ (ТСБМ, Касп., Бяльк., Сл. ПЗБ). Да паласа́ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)