ВАЛАВЫ́ ГРАМА́ДСКІ ПРАДУ́КТ ,вартасць (кошт) матэрыяльных даброт, створаных грамадствам за пэўны перыяд (звычайна за год) і прызначаных для задавальнення ўсёй сукупнасці патрэб. Характарызуе ўзровень эканам. развіцця грамадства. У натуральна-рэчыўнай форме складаецца са сродкаў вытв-сці і прадметаў спажывання, у вартаснай — з нанава створанай вартасці (нацыянальны даход) і кошту сродкаў вытв-сці, спажытых у вытв. працэсе (фонд пакрыцця). У статыст. практыцы вызначаецца т.зв. заводскім метадам, як і валавы абарот прадпрыемства.

т. 3, с. 469

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

таталіта́рны

(фр. totalitaire, ад лац. totus = увесь, цэлы)

заснаваны на поўным панаванні дзяржавы над усімі бакамі жыцця грамадства, гвалце, знішчэнні дэмакратычных свабод і правоў асобы (напр. т. рэжым).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

klasowy

klasow|y

1. класавы;

społeczeństwo ~e — класавае грамадства;

świadomość ~a — класавая свядомасць;

walka ~a — класавая барацьба;

2. класны;

praca ~a — класная работа (праца);

dziennik ~y — класны журнал

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

філасо́фія

(гр. philosophia, ад phileo = люблю + sophia = мудрасць)

1) навука аб найбольш агульных законах развіцця прыроды, грамадства і мыслення;

2) метадалагічныя прынцыпы якой-н. навукі (напр. ф. права, ф. мовазнаўства);

3) погляды, перакананні; канцэпцыя;

4) перан. абстрактныя разважанні.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

элі́та

(фр. élite)

1) адборныя расліны або жывёлы, пакінутыя для вывядзення сорту ці пароды (напр. э. пшаніцы);

2) лепшыя прадстаўнікі якой-н. часткі грамадства (напр. тэатральная э.);

3) група асоб, якая ажыццяўляе кіруючыя функцыі ў грамадстве (правячая э.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

прасло́йка, ‑і, ДМ ‑слойцы, ж.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. праслойваць — праслаіць і стан паводле знач. дзеясл. праслойвацца — праслаіцца.

2. Р мн. ‑слоек. Слой, пласт чаго‑н. у чым‑н. Праслойкі ў белым мармуры. □ Вяндліна была смачная, з роўнымі, бы адмеранымі, праслойкамі мяса і сала. Савіцкі.

3. Р мн. ‑слоек. Грамадская група, якая не ўваходзіць у які‑н. клас грамадства ці чым‑н. адрозніваецца ад яго. Дробнабуржуазная праслойка. □ [Сундукоў:] У гэтых палках, таварыш Камісараў, вялікая праслойка эсэраў, анархістаў. Маўзон. // Група, якая з’яўляецца састаўной часткай калектыву. Маладзёжная праслойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

этаты́зм

(фр. étatisme, ад état = дзяржава)

1) напрамак палітычнай думкі, які разглядае дзяржаву як вышэйшы вынік і мэту грамадскага развіцця;

2) палітыка актыўнага ўдзелу дзяржавы ў эканамічным жыцці грамадства.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

оруэлі́зм о́руэлізм

(англ. orwellizm, ад D. Orwell = прозвішча англ. пісьменніка, аўтара рамана-утопіі «1984»)

маніпуліраванне фактамі або іх перайначванне, скажэнне праўды, падача яе ў ілжывым святле ў мэтах прапаганды, тэрмін выкарыстоўваецца ў адносінах да грамадства, якое поўнасцю кантралюецца ўладамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

рэвалю́цыя

(фр. révolution, ад лац. revolutio = пераварот)

1) карэнны пераварот у жыцці грамадства, які заключаецца ў насільным звяржэнні старога грамадскага ладу і ўстанаўленні новага;

2) перан. карэнныя змены ў якой-н. галіне (навуцы, тэхніцы, мастацтве), якія прыводзяць да абнаўлення.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

таталітары́зм

(фр. totalitarisme, ад лац. totus = увесь, цэлы)

1) адна з форм аўтарытарнай дзяржавы, якая характарызуецца яе поўным кантролем над усімі сферамі жыцця грамадства;

2) напрамак палітычнай думкі, які апраўдвае антыдэмакратычную сістэму палітычнага кіравання і выступае за дыктатуру асобы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)