Verbum

даню́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак. (разм.).

1. Празмерна доўга і часта нюхаючы, дайсці да непрыемных вынікаў.

2. перан. Дазнацца, разведаць пра што-н. якім-н. непрыстойным спосабам.

Паліцыя данюхалася аб прыходзе партызанскага разведчыка.

|| незак. даню́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

дзі́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, дзід, ж.

1. Старадаўняя колючая зброя ў выглядзе доўгага дрэўка з вострым металічным наканечнікам; піка.

2. перан. Пра што-н. высокае, вастраверхае.

Далёка за полем узвышалася ў неба чорная дзіда касцёла.

дзю́ба, -ы, мн. -ы, дзюб і -аў, ж.

У птушак: рагавое ўтварэнне з дзвюх падоўжаных бяззубых сківіц.

Арліная д.

◊

З камарыную дзюбу (разм.) — пра што-н. малое, мізэрнае.

|| памянш. дзю́бка, -і, ДМ -бцы, мн. -і, -бак, ж.

до́ўбня, -і, мн. -і, -яў і даўбня́, -і́, мн. до́ўбні і (з ліч. 2, 3, 4) даўбні́, до́ўбняў, ж.

1. Прылада для ўбівання чаго-н., забою жывёлы і пад.

Замахнуцца доўбняй.

2. перан., пагард. Пра тупога, някемлівага чалавека.

бяле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца белым.

Бялеюць скроні.

Б. ад страху.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Віднецца (пра што-н. белае).

У далечыні бялелі будынкі.

|| зак. пабяле́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е (да 1 знач.).

адлі́цца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., адалье́цца і адліе́цца; зак.

Пра вадкасць: часткова выліцца.

Вада з карыта адлілася.

|| незак. адліва́цца, -а́ецца.

◊

Адалыоцца слёзы чые і каму — хто-н. паплаціцца за ўчыненае каму-н. зло, крыўду і пад.

аду́мацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. Падумаўшы, змяніць намеры, зразумеўшы іх памылковасць.

Адумаўся я і зрабіў інакш.

2. Апамятацца, сабрацца з думкамі; усвядоміць што-н.

Адумаўся хлопчык і расказаў пра ўсё, што адбылося.

|| незак. аду́мвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

аддзяўбці́, -дзяўбу́, -дзяўбе́ш, -дзяўбе́; -дзяўбём, -дзеўбяце́, -дзяўбу́ць; -дзёўб, -дзяўбла́, -ло́; -дзяўбі́; -дзяўба́ны; зак., што.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Дзеўбучы, аддзяліць дзюбай (пра птушак).

2. Аддзяліць дзяўбаннем.

А. кавалак лёду.

|| незак. аддзёўбваць, -аю, -аеш, -ае.

квахта́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., кво́хча; квахчы́ і квакта́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., кво́кча; квакчы́; незак.

Пра курэй і самак некаторых птушак: ствараць кароткія, адрывістыя гукі.

|| наз. квахта́нне, -я, н. і квакта́нне, -я, н.

крывы́, -а́я, -о́е.

1. Выгнуты, не прамы.

Крывая дошка.

К. цвік.

Крывога дрэва не выпрастаеш (прыказка).

2. Ненармальны, пакалечаны (пра часткі цела).

Крывая рука.

3. 3 пашкоджанай нагой (нагамі); кульгавы (разм.).

|| наз. крывізна́, -ы́, ж. (да 1 знач.).