Verbum

дармавы́, ‑ая, ‑ое і дармо́вы, ‑ая, ‑ае.

Атрыманы дарма, за нішто; бясплатны. Усе з цікавасцю чакаюць дармавога спектакля, які кожны дзень разыгрываецца Гараськам. Навуменка. [Рабочаму чалавеку] работу давай, каб ён ведаў, што не дармовыя грошы атрымлівае. Шыцік. Дармавому каню ў зубы не глядзяць. Прымаўка. // Які выконваецца дарма, бясплатна. Дармавая праца.

во́льніца, ‑ы, ж.

1. Разм. Свабода, незалежнасць. З раніцы да позняга вечара ішло ваеннае вучэнне, скончылася вольніца. Мікуліч. Падлеткі, што непрыкметна для саміх сябе станавіліся юнакамі, любілі вольніцу. Навуменка.

2. Гіст. Беглае насельніцтва, пераважна прыгонныя сяляне, якія асядалі на ўскраінах Маскоўскай дзяржавы і дамагаліся сваёй незалежнасці. Казацкая вольніца.

жук, ‑а, м.

1. Насякомае з жорсткім надкрыллем.

2. перан. Разм. Пра хітрага, пранырлівага чалавека. «Жук гэты Адзярыха, — думае Саша. — Не пра фермы, вядома, клапоціцца. Але ліха з ім». Навуменка.

•••

Каларадскі жук — буравата-жоўты з чорнымі палоскамі шкодны жук, які аб’ядае лісце бульбы.

Майскі жук — тое, што і хрушч.

зазямле́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. зазямляць — зазямліць і стан паводле знач. дзеясл. зазямляцца — зазямліцца.

2. Прыстасаванне для электрычнага злучэння з зямлёй электрычных машын, радыёпрыёмнікаў і інш., каб палепшыць іх работу, засцерагчы людзей ад электрычнага току. Зазямленне зрабіў [Шура] проста, уваткнуўшы між масніц падлогі кавалак меднага дроту. Навуменка.

кантрастава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак.

Быць кантрастным, процілеглым каму‑, чаму‑н.; складаць кантраст з кім‑, чым‑н. Спакойна-разважлівы тон апавядання як бы кантрастуе са смешнай па прыродзе сваёй падзеяй, якая апісваецца. Навуменка. Асаднік кантрастуе па розных лініях то з Васілём, то з Баўтруком, то з Раінай. У. Калеснік.

ку́кса ​¹, ‑ы, ж.

Астатак пакалечанай або ампутаванай рукі, нагі. Фактычна няма рукі — з рукава суконнага пінжака вытыркаецца забінтаваная кукса. Навуменка.

ку́кса ​², ‑ы, ж.

Род жаночай прычоскі: закручаныя ў выглядзе валіка ззаду валасы. У яе быў драбнаваты твар і валасы, закручаныя ў высокую куксу пад хусткай. Чорны.

наперако́с, прысл.

Разм.

1. Коса ў адносінах да чаго‑н. Дзверы пайшлі наперакос.

2. перан. Не так, як трэба, як заўсёды. Прыгожа і ў дастатку жыў Глінчакоў. А пасля вайны ўсё пайшло ў яго неяк наперакос. Ракітны. Дзяўчына была сумная, думала аб тым, што яе жыццё пайшло наперакос. Навуменка.

пада́лей, прысл.

Разм. Значна далей; не блізка. Людзі моўчкі разышліся па хатах, падалей ад таго месца, дзе глуха парыпваў пад шалёным ветрам апалены дубовы сук. Лынькоў. — Прынясі сухога баласту, — сказаў Скаварада. — Набяры дзе падалей. Навуменка.

•••

Падалей ад граху (бяды) — тое, што і далей ад граху (бяды) (гл. далей).

пасынкава́ць, ‑кую, ‑куеш, ‑куе; зак. і незак., што.

Абламаць (абломваць), абразаць (абрэзваць) у раслін лішнія бакавыя парасткі, пасынкі. Аднойчы бацька пасынкаваў тытунь. Адломленыя парасткі і лісце ён паклаў на печы сушыць. Навуменка. Гаспадыня, якая канчала пасынкаваць і падвязваць памідоры, прывіталася з Верай Антонаўнай, быццам са старой знаёмай. Карпаў.

пры́пек, ‑а, м.

Тое, што і прыпечак (у 1, 2 знач.). На прыпеку затрашчалі ў агні трэскі, засквірчэла на патэльні сала. Паслядовіч. [Жонка] завінулася каля прыпека і падышла адтуль да стала з вялікай конаўкай чаю. Брыль. Цімох сядзеў на прыпеку. Выцягнуў з пячуркі скарчанелыя анучы, мяў іх і расціраў. Навуменка.