архітамі́я

(ад гр. arche = пачатак + -тамія)

форма бясполага размнажэння, якая заключаецца ў расчляненні цела жывёліны на асобныя ўчасткі, або сегменты, кожны з якіх можа развівацца ў новую жывёліну.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

дызрупты́ўны

(лац. disruptus = разарваны);

д. адбор — адна з форм штучнага адбору, пры якім унутры папуляцыі ўзнікае полімарфізм, г.зн. некалькі форм, кожная з якіх можа даць пачатак новаму віду.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

секво́я

(н.-лац. sequoia, ад індз. Sequoyah = імя правадыра племені чырокаў)

вечназялёнае хвойнае дрэва сям. таксодыевых, пашыранае ў гарах Паўн. Амерыкі; можа дасягаць гіганцкіх памераў; дае каштоўную драўніну.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Мож, можа, можэ ’быць можа, напэўна, магчыма’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., Мат. Маг., ТС; КЭС, лаг.; гор., паўд.-усх., КЭС). Да магчы́ (гл.). У мадальным значэнні выступае ў форме 3‑й ас. адз. л.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВЕРЫФІКА́ЦЫЯ

(ад лац. verus сапраўдны + facio раблю),

праверка, эмпірычнае пацвярджэнне тэарэт. палажэнняў навукі праз супастаўленне іх з аб’ектамі, за якімі вядзецца назіранне, фактычнымі данымі, эксперыментам; прынцып вызначэння навук. асэнсаванасці і ісціннасці выказванняў. Вылучана прадстаўнікамі лагічнага пазітывізму, сфармулявана аўстр. філосафамі М.Шлікам у працы «Усеагульная тэорыя пазнання» (1918) і Л.Вітгенштэйнам у «Логіка-філасофскім трактаце» (1922); далей развіта ў працах Венскага гуртка. У аснове гэтага прынцыпу ляжыць тэзіс аб тым, што чалавечае пазнанне не можа выйсці за межы пачуццёвага вопыту, а ўсе веды можна звесці да «непасрэдна дадзенага» вяртання да нагляднага ўзроўню пазнавання і ігнаравання ідэальнага характару абстракцый. Усе навук. выказванні павінны задавальняць патрабаванне правяральнасці, або верыфіцыруемасці; любое меркаванне (гіпотэза) можа верыфіцыравацца, г.зн. яго ісціннасць можа быць даказана з дапамогай доследу або лагічнага доказу. У сучаснай л-ры верыфікацыя разглядаецца як вынік шматпланавых узаемаадносін паміж рознымі тэорыямі і данымі іх эксперыментальных праверак.

В.М.Пешкаў.

т. 4, с. 114

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

reopen

[rɪˈoʊpən]

v.t.

1) ізно́ў адчыня́ць

2) нано́ва дыскутава́ць

The matter is settled and cannot be reopened — Спра́ва ўжо́ вы́рашаная і ня мо́жа быць разгле́джаная ізно́ў

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

прыгне́чанне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле дзеясл. прыгнесці — прыгнятаць (у 2 знач.).

2. Прыгнечаны, змрочны стан. Бесперапынны стан псіхікі ў напружаным прыгнечанні можа знішчыць у чалавеку імкненне. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

правінава́ціцца, ‑вачуся, ‑вацішся, ‑ваціцца; зак.

Тое, што і правініцца. Міхась не разумеў, што Тышкевічу трэба ад яго. Закрадвалася ў душу падазрэнне. Можа, ён у чым-небудзь правінаваціўся. Асіпенка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

бала́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм. Весці гутарку, размаўляць. [Тарас:] — Балакаў я тут нядаўна з людзьмі.. Нялёгка нам прыйдзецца, але... Калі трэба, дык будзем ваяваць, хто як можа. Гурскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зае́хацца, ‑едуся, ‑едзешся, ‑едзецца; зак.

Тое, што і заехаць (у 1 знач.). — Я на Беларусі бываю час ад часу, можа выберу добрую гадзіну і да вас заедуся. Дубоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)