Тлява́цца ’ацірацца, знаходзіцца’: у хаце тлююцца (чач., Жыв. сл.). Няясна.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

лунаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Плаўна лятаць, рухацца ў паветры.

    • Буслы лунаюць у вышыні.
  2. пераноснае значэнне: Павольна развявацца.

    • Лунаюць сцягі над плошчай.
  3. пераноснае значэнне: Плысці, распаўсюджвацца (пра песні, музыку і пад.).

    • Песні лунаюць — настрой узнімаюць.
  4. пераноснае значэнне: Знаходзіцца ў стане ўзвышаных або далёкіх ад рэчаіснасці мар.

    • Лунаць у воблаках (у надхмар’і) (неадабральнае) — знаходзіцца ў летуценным стане, не заўважаючы навакольнага.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

хадавы прыметнік

  1. гл. ход.

  2. Які знаходзіцца на хаду, у эксплуатацыі.

    • Х. транспарт.
  3. Не замацаваны ў пастаянным становішчы, рухомы (спецыяльны тэрмін).

    • Х. вал.
  4. Які мае вялікі попыт; які знаходзіцца ў шырокім ужытку.

    • Х. тавар.
    • Хадавая тэма.
  5. Які многа дзе бываў, ведае справу; лоўкі, растаропны (размоўнае).

    • Хадавая жанчына.
  6. Звязаны з перамяшчэннем у пэўны перыяд у пэўным напрамку.

    • Хадавая рыба.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

арбіта́льны

(ад арбіта)

які знаходзіцца на арбіце, рухаецца па арбіце.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

экзальтава́ны

(лац. exaltare)

які знаходзіцца ў стане экзальтацыі, прасякнуты ёю.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

абало́на, -ы, ж.

1. Частка даліны ракі, якая ў паводку заліваецца вадою. Прылесная балоцістая а.

2. Малады слой драўніны, што знаходзіцца паміж стрыжнем і карою.

|| прым. абало́нны, -ая, -ае. Абалонныя лугі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

вы́быць, -буду, -будзеш, -будзе; вы́будзь; зак. (афіц.).

Перастаць знаходзіцца або лічыцца дзе-н. В. з горада. В. у камандзіроўку. В. са строю.

|| незак. выбыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. выбыццё, -я́, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

ляжаць дзеяслоў | незакончанае трыванне

  1. Знаходзіцца ўсім целам на чым-н. у гарызантальным становішчы.

    • Л. на зямлі.
  2. Быць хворым, знаходзіцца ў пасцелі.

    • Л. у непрытомнасці.
  3. Аб прадметах: знаходзіцца на паверхні ў нерухомым стане (бакавой часткай, гарызантальна).

    • Кнігі ляжаць на стале.
  4. Знаходзіцца, быць, захоўвацца, змяшчацца.

    • Грошы ляжаць у кішэні.
  5. Размяшчацца дзе-н., мець напрамак куды-н.

    • Наўкола ляжаць калгасныя палі.
    • Шлях ляжыць на ўсход.
  6. пераноснае значэнне: Быць чыім-н. абавязкам.

    • На бацьку ляжаць усе клопаты пра сям’ю.

Фразеалагізмы:

  • Душа (сэрца) не ляжыць да каго-чаго (размоўнае) — няма цікавасці, прыхільнасці да каго-, чаго-н.
  • Лежма ляжаць (размоўнае) — доўга ляжаць.
  • Ляжаць аблогай — пра няворанае, удзірванелае поле.
  • Ляжаць пад сукном (размоўнае) — заставацца без разгляду, без рэагавання (пра заявы, скаргі).
  • Ляжаць у руінах — быць разбураным.

|| назоўнік: ляжанне і лежня.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Beschúss

m -es, -schüsse абстрэ́л

únter ~ líegen*знахо́дзіцца [быць] пад абстрэ́лам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

Nótstandsgebiet

n -s, -e раён, які́ знахо́дзіцца ў бядо́тным стано́вішчы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)