Verbum

ры́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м.

1. Сфера таварнага абарачэння, тавараабароту.

Знешні р.

Унутраны р.

Рынкі збыту (раёны рэалізацыі тавараў; спец.).

2. Месца рознічнага гандлю пад адкрытым небам або ў гандлёвых радах; базар.

Калгасны р.

Крыты р.

Гандляваць на рынку.

|| прым. ры́начны, -ая, -ае.

Рыначныя адносіны.

Рыначная цана.

сказі́ць, скажу́, сказі́ш, сказі́ць; сказі́м, сказіце́, сказя́ць; скажо́ны; зак., што.

1. Перайначыць, падаць у няправільным, памылковым выглядзе.

С. думку.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Моцна змяніць (твар, знешні выгляд — ад болю, гора і пад.).

Боль сказіў твар.

|| незак. скажа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. скажэ́нне, -я, н.

скары́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

1. Цвёрды вонкавы слой хлеба, батона і пад.

Цвёрдая с. ў пірага.

2. Верхні зацвярдзелы слой чаго-н.

Снегавая с.

|| памянш. скары́начка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж. (да 1 знач.).

|| прым. скары́нкавы, -ая, -ае (да 2 знач.).

склеп, -а, мн. скляпы́, скляпо́ў, м.

1. Паглыбленае ў зямлю, закрытае памяшканне для захоўвання прадуктаў, віна, пораху і пад.

Вінны с.

Парахавы с.

2. Закрытае падземнае памяшканне, у якім устанаўліваюцца дамавіны з нябожчыкамі.

Пахавальны с.

|| памянш. скляпо́к, -пка́, мн. -пкі́, -пко́ў, м.

|| прым. скле́павы, -ая, -ае.

Склепавая сырасць.

слі́на, -ы, ж.

Цягучая вадкасць, якая выдзяляецца ў поласці рота чалавека і жывёлы і садзейнічае змочванню і пераварванню ежы.

◊

Глытаць сліну — з зайздрасцю, з прагнасцю глядзець на што-н. смачнае, прывабнае, але недаступнае.

Пырскаць слінай — гаварыць узрушана, з гневам, абурэннем і пад.

|| прым. слі́нны, -ая, -ае.

Слінныя залозы.

спра́ўдзіць, -джу, -дзіш, -дзіць; -джаны; зак., што (разм.).

1. Ажыццявіць, здзейсніць; выканаць.

С. сваю мару.

2. Апраўдаць што-н. (звычайна пра надзеі і пад.).

С. бацькоўскія надзеі і спадзяванні.

3. Правільна прадказаць што-н. (разм.).

На гэты раз сіноптыкі спраўдзілі.

|| незак. спра́ўджваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. спра́ўджванне, -я, н.

станда́рт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.

1. Тыпавы ўзор, мадэль, якім павінна адпавядаць што-н. сваім памерам, формай, якасцю і пад.

Зацверджаны с. вырабаў.

2. перан. Тое, што не мае ў сабе нічога арыгінальнага, своеасаблівага, творчага.

Дзейнічаць па стандарце.

|| прым. станда́ртны, -ая, -ае (да 1 знач.).

сяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; незак.

1. Ісці, рухацца (разм.).

С. упэўненым крокам.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Прасцірацца, даходзіць да якой-н. мяжы, узроўню і пад.

Раўніна сягае аж да ракі.

Мае думкі далёка сягаюць (перан.).

|| зак. сягну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, сегняце́, -ну́ць; -ні́?

тарцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны; незак., што (спец.).

1. Адпілоўваць канцы бярвення, брусоў і пад., апрацоўваць тарцы.

2. Засцілаць тарцамі (у 2 знач.).

|| зак. затарцава́ць, -цу́ю, -цу́еш, -цу́е; -цу́й; -цава́ны (да 2 знач.).

|| наз. тарцо́ўка, -і, ДМ -цо́ўцы, ж. і тарцава́нне, -я, н.

|| прым. тарцо́вачны, -ая, -ае.

урадзі́цца, ураджу́ся, уро́дзішся, уро́дзіцца; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра плады, злакавыя расліны і пад.: вырасці, паспець.

Добры авёс урадзіўся.

2. якім і ў каго. Аказацца з якімі-н. якасцямі, асаблівасцямі ад нараджэння; нарадзіцца падобным на каго-н. (разм.).

Такім ён ужо ўрадзіўся.

У. ў бацьку.