пафарбава́ць, ‑бую, ‑буеш, ‑буе; зак., што.
1. Пакрыць або насыціць фарбай ці іншым фарбавальным рэчывам. [Зыбін:] — Пабялілі наш дом, сам бачыў. Падлогу пафарбуюць, — тыдзень, другі і, калі ласка: уваходзь, гаспадыня!.. Мележ. [Гэлька] адрэзала метровай даўжыні кавалак палатна, пафарбавала пад колер летняга ранішняга неба. Сташэўскі.
2. Надаць чаму‑н. які‑н. колер. Пафарбавала восень пазалотай Над возерам заспаныя лясы. Астрэйка. Сорам пафарбаваў у чырвонае Любіны шчокі. Мурашка. За вокнамі ўжо чырвоным заравам пафарбавала сонца небакрай. Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
перапле́сці, ‑пляту, ‑пляцеш, ‑пляце; ‑пляцём, ‑плецяце, ‑плятуць; пр. пераплёў, ‑пляла, ‑ло; заг. перапляці; зак., што.
1. Уставіць сшытыя лісты кнігі, сшытка і пад. у вокладкі і сашчапіць або склеіць іх. Пераплесці кнігу.
2. Злучыць сплятаючы. Дрэвы пераплялі свае галіны. // Сашчапіць (пальцы рук). // Пакрыць, апутаць сеткай чаго‑н. Кар[а]ні дрэў густа пераплялі.. [дарогу], і воз кідала з боку на бок. Чарнышэвіч.
3. Расплёўшы, заплесці, сплесці лепш, іначай. Пераплесці касу. Пераплесці кошык.
4. Сплесці ўсё, многае.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Масалі́ць, му́сліць ’слініць, жаваць’ (Сцяшк., Растарг.), масоліць ’забруджваць’, ’жаваць, грызці’ (Нас., Юрч.), масоліцца, ’брудзіцца чым-н. слізкім’, ’поркацца з чым-н.’, ’падсядаць да каго-н., шукаючы прыхільнасці’ (Нас.). Рус. мусо́лить ’смактаць (косці)’, ’весці або абгрызаць што-небудзь вельмі павольна’, ’доўга жаваць бяззубым ротам’, пск., смал. мосо́лить ’пэцкаць, абгрызаць косць’; валаг. моска́лить ’мазаць галаву тлушчам’ (пры москалыга = мосолыга), перм. му́слить, пск., цвяр. мусо́литься ’доўга поркацца з чым-небудзь’, мусля́к ’неахайны, слімак’. Славен. músa, masára ’брудная жанчына’, ’брудная карова’, zamúsati ’пакрыць брудам’, серб.-харв. кайк. musa, musača, zamúsan, mȕsav. Роднаснымі і.-е. адпаведнікамі з’яўляюцца новав.-ням. Schmutz ’бруд’, ст.-в.-ням. muzzan ’чысціць’, ст.-грэч. μύδος ’сырасць, гніль’, ст.-інд. mū́ra ’мача’, авест. mūϑtra‑ ’бруд’, і.-е. *meu‑ ’вільготны, рыхлы, брудны’. Аднак ні словаўтварэнне, ні першасная фанетычная форма застаюцца невядомымі (Праабражэнскі, 1, 571; Фасмер, 3, 16–17; Бязлай, 2, 207).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
замурава́ць, ‑рую, ‑руеш, ‑руе; зак., каго-што.
1. Закласці наглуха муроўкай (адтуліну, праём і пад.). Замураваць акно. Замураваць дзверы.
2. Пасадзіць каго‑н., схаваць што‑н. у памяшканні, у тайніку, наглуха заклаўшы муроўкай. Замураваць золата ў сцяне. □ Апавядаў ён, як дзяўчыну замуравалі ў слуп каменны. Дубоўка.
3. перан. Разм. Пакрыць снегам, лёдам; замарозіць. Прачнуўся Лёнька .. Працёр вочы, глянуў на вокны і сам сабе ўсміхнуўся: на шыбах густа разрасліся, як у казцы, белыя папараці — вокны за ноч замураваў мароз. Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
запле́сці, ‑пляту, ‑пляцеш, ‑пляце; ‑пляцём, ‑плецяце; зак., што.
1. Перавіваючы, сплесці. Заплесці касу.
2. Увіць, уплесці ў што‑н. Запляту я ў касу Стужку чырвань-агонь. Астрэйка.
3. Плетучы, залапіць, закрыць адтуліну і пад. Заплесці дзірку ў плоце свежай лазой.
4. Пакрыць густым перапляценнем чаго‑н.; аплесці. Але скала больш не тоіць у сабе небяспекі, яе перамаглі, яе заплялі лёгкай, простай і прыгожай канструкцыяй драўляных клетак. Галавач. Павуцінне звісала са столі, яно запляло і два абразы на покуце. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пабялі́ць, ‑бялю, ‑беліш, ‑баліць; зак., каго-што.
1. Зрабіць белым, пакрыўшы вапнай, мелам і інш. Таіса пабяліла .. печ, чыста падмяла гліняную падлогу, вымыла і выцерла акенцы. Паслядовіч. // Засыпаць, пакрыць (снегам, інеем і пад.). Шумныя бярозы Пабяліў мароз. Купала. Снег нам засыпаў вушанкі І пабяліў шынялі. Астрэйка. // Зрабіць сівым. [Бондар] выглядаў старэй за свае гады, бо сівізна ўжо ўбілася ў яго густыя чорныя вусы і пабяліла скроні. Чарнышэвіч.
2. і без дап. Бяліць некаторы час. Пабялілі маляры гадзіну і кінулі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
набе́гчы, -бягу́, -бяжы́ш, -бяжы́ць; -бяжы́м, -бежыце́, -бягу́ць; -бе́г, -гла; -бяжы́; зак.
1. на каго-што. Наскочыць з разбегу, з разгону.
Н. на прахожага.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Хутка насунуўшыся, пакрыць сабой нейкую прастору (пра хвалі, хмары і пад.).
Хвалі набеглі на бераг.
3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Сабрацца ў адным месцы ў вялікай колькасці.
Набегла шмат народу.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Павялічыцца ў суме, колькасці.
Набеглі працэнты.
5. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Раптам узнікнуць, з’явіцца (пра думкі, пачуцці і пад.).
Набеглі трывожныя думкі.
Слёзы набеглі.
◊
Набегчы на памяць (разм.) — успомніцца.
|| незак. набяга́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
распіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; -пі́саны; зак.
1. што. Перапісаць асобна часткі чаго-н.
Р. тэкст на карткі.
2. каго-што. Размеркаваць каго-, што-н. паміж кім-, чым-н., зрабіўшы адпаведны запіс.
Р. дні прыёму.
3. каго (што). Зарэгістраваць чый-н. шлюб.
У загсе маладых распісалі.
4. што. Размаляваць фарбамі, узорамі, пакрыць роспісам (у 2 знач.).
Р. столь.
5. перан., каго-што. Расказаць, апісаць каго-, што-н. занадта падрабязна, у дэталях (разм.).
Мне яго распісалі як добрага працаўніка.
|| незак. распі́сваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. распі́сванне, -я, н., распі́ска, -і, ДМ распі́сцы, ж. (да 1 і 3 знач.) і ро́спіс, -у, м. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
okryć się
okry|ć się
зак.
1. накрыцца;
~ć się kołdrą — накрыцца коўдраю;
2. пакрыцца;
ziemia ~ła się śniegiem — зямля пакрылася снегам;
~ć się sławą перан. пакрыць сябе славаю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
зама́заць, ‑мажу, ‑мажаш, ‑мажа; зак., што.
1. Пакрыць слоем фарбы, мазі. Замазаць надпіс чарнілам. □ — Хоць бы замазаў чым-небудзь, а то зусім яшчэ свежая метка. Брыль.
2. Заляпіць чым‑н. вязкім, ліпкім. Дзіркі ў сценах жанчыны замазалі глінай і вапнай. Маўр. Лапко паправіў печ, акуратна замазаў яе зверху. Колас.
3. перан. Разм. Знарок прыкрыць, схаваць, затушаваць. Замазаць недахопы. □ — [Валодзя] заяву на мяне падаў, думае гэтым свае грахі замазаць, — сказаў каваль. Чорны.
4. Забрудзіць, запэцкаць. Замазаць рукі ў фарбу.
•••
Замазаць рот каму — прымусіць маўчаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)