Разм. Падраць, патрапаць што‑н., не шкадуючы. Збузаваць сукенку. □ [Маці:] — Глянь лепей, як ты штаны за тыдзень збузаваў. Грошай на аднаго цябе не набрацца.Васілевіч.// Наогул сапсаваць, знішчыць што‑н. нядбайным абыходжаннем. Ніхто яго [пагранічны лес].. не стопча, нічыя сякера тут нават не цюкне. Хіба от толькі што збузавалі кавалачак маладняку на кантрольнай паласе.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сабо́р, ‑а і ‑у, м.
1.‑у. У дарэвалюцыйнай Расіі — сход службовых ці выбарных асоб. Земскі сабор.
2.‑у. Сход, з’езд прадстаўнікоў вышэйшага духавенства хрысціянскай царквы.
3.‑а. Галоўная або вялікая царква ў горадзе, манастыры. Кафедральны сабор. □ Мікалаеўскія саборы ўрачыста і гучна блямкнуў звон.Асіпенка.Саборы збудаваны хітра і з толкам: І ловяць, і страшаць, і глушаць цябе.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скланя́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак., каго-што.
1. Змяняць па склонах.
2.перан.Разм. Часта ўспамінаць, многа гаварыць пра каго‑, што‑н. (звычайна непрыхільна). Хлопцы нявесела жартавалі і ціха скланялі дырэктара, які не дазволіў нікому з іх весці машыну.Шамякін.[Дубовік:] — Там і цябе скланялі! Не хвалюйся!Сіўцоў.
•••
Скланяць на ўсе лады — тое, што і скланяць (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сме́ртухна, ‑ы, ж.
Разм.Ласк.да смерць. [Ганна:] — Божа мой, божа! За што мне такая кара! Лепш бы я малою памерла, чым жыць з такім ірадам, з такім п’яніцам. Божачка мілы, чым я цябе прагнявіла! Пашлі ты мне смертухну ці яго забі маланкаю, громам-перуном. За што ён катуе мяне?!Колас.Павярніся, Ліска, Пакланіся Нізка: Смертухна ўжо блізка.Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тыра́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; незак., каго-што.
1. Праяўляць дэспатызм, жорсткасць у адносінах да каго‑н. Фашызм, які тыраніў Польшчу столькі год, больш сюды не вернецца.Пестрак.
2. Здзекавацца з каго‑н., мучыць каго‑н., прыгнятаць. — Я тыраню маці ўдзень і ўночы .. з-за майго кашлю маці пакутуе больш за мяне.Бядуля.[Іван:] — Я тыраніў цябе, Оля?Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ускруці́ць, ‑кручу, ‑круціш, ‑круціць; зак.
Разм.
1.каго. Падняць вельмі рана. [Волька:] — Дзяўчыну без пары ўскруціў. Калі яшчэ ў школу, хай бы спала.Пташнікаў.
2.звычайнабезас.каго. Узбударажыць, вывесці са спакою. [Жонка:] — То чаго гэта цябе ўскруціла? Якое ліха яшчэ, чаго ты?Галавач.
3.што. Закруціць, узняць (пыл, пясок і пад.). Часам вецер засвішча, Ускруціць і попел і чад.Куляшоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
фурма́нскі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да фурмана, належыць яму. — Но-о-о! Ка-аб цябе... — чуўся.. няшчыры фурманскі голас.Бядуля.Спераду ўпоперак саней ставілася лавачка-козлы, і хутчэй як пэўная даніна фурманскай традыцыі, бо практычнага сэнсу яна не мела.«Помнікі».
2.узнач.наз.фурма́нская, ‑ай, ж.Уст. Памяшканне для фурманоў у доме памешчыка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хітру́н, ‑а, м.
Хітры чалавек; махляр, круцель. А зманіў жа стары хітрун, ніколі ён у Гвардыяна не піў таго чаю і не ўзяў бы ніколі, хай там немаведама што!Зарэцкі.[Мікіта:] — Не, не дажджэш ты, каб я за цябе плаціў! Сам жа ты здай дваццаць пудоў. Хітрун знайшоўся.Галавач./ Пра птушак, жывёл. [Міша:] — Гарнастай! Бач, хітрун, рыбкай ласуецца.Ігнаценка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БУ́КАЎ (Bukov) Эміліян Несцеравіч
(8.8.1909, г. Кілія Адэскай вобл., Украіна — 20.10.1984),
малдаўскі пісьменнік і грамадскі дзеяч. Нар. пісьменнік Малдавіі (1982). Герой Сац. Працы (1979). Скончыў Бухарэсцкі ун-т (1936). Першы паэт. зборнік — «Праца кіпіць» (1932). Творы 1930—40-х г. (зб. «Мова сонца», 1937) накіраваны супраць каланіяльнага рэжыму баярскай Румыніі. У кнігах паэзіі «Я бачу цябе, Малдавія» (1942), «Дзень сённяшні — дзень заўтрашні» (1965, Дзярж. прэмія Малдавіі 1966), «Дрэва жыцця» (1974), раманах «Горад Рэут» (1956), «Магістраль» (1969) і інш. — узнёсласць чалавечых пачуццяў, патрабавальнасць да чалавека, адказнасць перад сабой і народам. Пераклаў на малд. мову асобныя вершы Я.Купалы. На бел. мову творы Букава пераклалі А.Астрэйка, Р.Барадулін, Х.Жычка, М.Калачынскі, Я.Семяжон і інш. (у кн. «Малдаўскія апавяданні», 1958; «Паэты сонечнай Малдовы», 1960).
Тв.:
Бел.пер. — Нараджэнне першай зоркі. Мн., 1980.
Літ.:
Чиботару С.С. Писатель и время: Исслед. творчества Е.Букова: Пер. с молд. Кишинев, 1986.