◎ Пу́тнік ’баравік, які расце пры дарозе’ (ельск., Жыв. сл.), рус. дыял. путник ’ядомы грыб’. Да пуць ’дарога’, параўн. трыпутнік ’расліна Plantago L.’ (< *прыпутнік), рус. подорожник ’тс’. Магчыма, ад путны! ’каштоўны, сапраўдны’, параўн. праўдзівы ’баравік’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пярэ́спа ’каса, мыс; насыпная дарога праз балота’ (Стан.); параўн. укр. пере́спа ’пярэсып, земляны насып’, польск. przespa ’нешта перасыпанае’, балг. пре́спа ’сумёт’, макед. преспа ’тс’. Вытворнае ад сы́паць, з іншай прыстаўкай гл. вы́спа, на́спа і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Слізґаві́ца ‘слізгата’ (Сл. ПЗБ, Скарбы), слізгаві́ца ‘галалёдзіца’ (Сцяшк. Сл.); параўн. польск. ślizgawica ‘тс’, макед. лизгавица ‘слізкая дарога, галалёдзіца’. Мяркуючы па націску і выбухным г, можа быць паланізмам. Аналагічна Астроўскі, ABSl, 29, 150. Да слізгаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
се́вернее нареч. сравн. ст. на по́ўнач ад…; больш на по́ўнач;
се́вернее Москвы́ на по́ўнач ад Масквы́;
э́та доро́га се́вернее гэ́та даро́га больш на по́ўнач.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
гла́дкі
1. glatt, ében;
гла́дкая даро́га ébener Weg;
гла́дкая ску́ра glátte Haut;
2. разм (сыты) gemästet; wóhl genährt;
спра́ва ідзе́ гла́дка die Sáche verläuft glatt [réibungslos]
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
пакруча́сты
1. (які завіваецца – пра расліны) ránkend, ránkenartig, Schling-; lóckig, kraus, wéllig (пра валасы);
2. (звілісты) gewúnden, geschlängelt;
пакруча́стая даро́га Serpentínenstraße f -, -n, kúrvenreiche [-vən-] Stráße
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прамы́іна ж Loch n -(e)s, Löcher; Rínne f -, -n;
даро́га ўся ў прамы́інах der Weg ist vom Wásser unterhöhlt, der Weg ist vóller Rínnen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
праго́н, ‑у, м.
1. Дзеянне паводле дзеясл. прагнаць (у 2 знач.).
2. Абгароджаная з двух бакоў дарога, па якой ганяюць жывёлу. Новае гумно адгарадзілі ад старога, выгарадзілі прагон да яго. Чорны. // Такая ж дарога без агароджы, выган. Прычыніў хлеў і пагнаў каня ў вуліцу, а адтуль на прагон. Галавач.
3. Палоса, доўгі ўчастак поля, сенажаці і пад., адведзены для работы аднаму чалавеку, звяну, брыгадзе.
4. звычайна мн. (праго́ны, ‑аў). Павёрстная аплата за праезд на паштовых, а таксама аплата казной праезду па чыгунцы афіцэраў і цывільных чыноўнікаў у дарэвалюцыйнай Расіі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Зені́т ’найвышэйшы пункт неба’. З рус. зени́т ’тс’, запазычанага, верагодна, у XVII ст. з лац. zenith < араб. senit, sinit ’кірунак, дарога’. Шанскі, 2, З, 89; Фасмер, 2, 94; Біржакава, 362; Купіна, Формиров., 122; Крукоўскі, Уплыў, 90.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Магістра́ль ’галоўная чыгуначная, водная, паветраная і інш. лінія шляхоў зносін’ (ТСБМ), ’асфальтавая дарога’ (Інстр. I). Запазычана праз рус. мову з ням. Magistrale < лац. magistrālis ’галоўны’ (Фасмер, 2, 555). Не выключана магчымасць запазычання і з польск. мовы.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)