Д’АЛАМБЕ́РА ПРЫ́НЦЫП,
адзін з асноўных прынцыпаў дынамікі, паводле якога пры далучэнні сіл інерцыі да зададзеных (актыўных) сіл і рэакцый накладзеных сувязей атрымліваецца ўраўнаважаная сістэма сіл. Устаноўлены Ж.Д’аламберам. З Д.п. вынікае, што для кожнага пункта сістэмы
, дзе — актыўная сіла, што ўздзейнічае на дадзены пункт, — рэакцыя накладзенай сувязі (гл. Сувязі механічныя), — сіла інерцыі. Д.п. дазваляе выкарыстаць метады статыкі для рашэння задач дынамікі, напр., для вызначэння рэакцыі сувязей, калі вядомы закон руху.
т. 6, с. 15
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дэсмала́зы
(ад гр. desmos = звязка)
ферменты, якія расшчапляюць арганічныя злучэнні шляхам разрыву сувязей паміж атамамі вугляроду.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
склада́ны, -ая, -ае.
1. Які складаецца з некалькіх частак, разнастайны па складзе частак і сувязей паміж імі.
Складанае рэчыва.
С. сказ.
2. Цяжкі для разумення, ажыццяўлення і пад.
Складаная матэматычная задача.
Складанае становішча.
Складаная аперацыя.
3. Які спалучае ў сабе розныя, часта супярэчлівыя бакі, рысы (пра характар і пад.).
Складаныя пачуцці і думкі.
4. Які можна складваць дзякуючы рухомаму злучэнню частак.
С. нож.
Складанае крэсла.
|| наз. склада́насць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гу́двіл
(англ. goodwill)
умоўная вартасць дзелавых сувязей фірмы, грашовая ацэнка прэстыжу гандлёвай маркі, кіраўнічых, арганізацыйных і тэхнічных рэсурсаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
контрразве́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
Спецыяльныя органы дзяржавы для процідзеяння разведцы праціўніка, для барацьбы са шпіянажам, дыверсіямі і пад. Гонкель быў немец-каланіст з Украіны, даўнішні агент нямецкай разведкі. Але год шэсць назад савецкая контрразведка парвала ўсе ніткі яго сувязей, арыштавала ўсіх, хто ведаў яго і каго ён ведаў. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГЕАГРА́ФІЯ СУСВЕ́ТНАЙ ГАСПАДА́РКІ,
навука, якая вывучае сукупнасць узаемазвязаных нац. гаспадарак краін свету і іх развіццё ў працэсе міжнароднага падзелу працы. Падзяляецца на геаграфію сусв. прам-сці, сельскай гаспадаркі і знешнеэканам. сувязей. Даследуе асобныя рэгіёны, мацерыкі, блокі (напр., «Еўрапейскі Саюз»), тыпы краін (напр., краіны — экспарцёры нафты); спецыфічны раздзел — эканам. геаграфія Сусветнага ак. Існуюць таксама раздзелы па асобных геагр. аспектах развіцця сусв. эканомікі (напр., праблема ўздзеяння міжнар. падзелу працы на ўнутр. структуру гаспадаркі асобных краін). Галіновыя раздзелы геаграфіі сусветнай гаспадаркі цесна звязаны з комплексам глабальных праблем, напр., геаграфія энергетыкі — з энергасыравіннай праблемай, геаграфія сельскай гаспадаркі — з харч. праблемай, геаграфія знешнеэканам. сувязей — з праблемай адсталасці краін у эканам. развіцці.
т. 5, с. 115
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
канфарма́цыя
(лац. conformatio)
геаметрычныя формы, якія прымаюць малекулы арганічных злучэнняў пры свабодным вярчэнні асобных фрагментаў малекул вакол простых вугляродных сувязей.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэгіяналіза́цыя
(ад рэгіён)
умацаванне эканамічных, палітычных і іншых сувязей паміж дзяржавамі, якія ўваходзяць у адзін рэгіён; узнікненне рэгіянальных аб’яднанняў дзяржаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дээтымалагіза́цыя
(ад дэ- + этымалогія)
страта словам першапачатковых этымалагічных сувязей, страта ў свядомасці носьбітаў мовы сэнсавай сувязі дадзенага слова з утваральнай асновай.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кі́нікі
(гр. kynikoi)
старажытнагрэчаская філасофская школа, якая мела пэўныя матэрыялістычныя тэндэнцыі, зняважліва адносілася да ўсякіх сацыяльных сувязей, звычаяў і набыткаў культуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)