абрэ́з, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Абрэзаны край, беражок.

Кніга з зялёным абрэзам.

2. Вінтоўка з укарочаным канцом ствала.

Страляць з абрэза.

◊

У абрэз (разм.) — без лішку, якраз столькі, колькі можа спатрэбіцца.

Грошай у а.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

энта́зіс

(гр. entasis = напружанне)

патаўшчэнне ствала калоны ў яго сярэдняй частцы, якое стварае ўражанне напружанасці і сцірае аптычную ілюзію ўвагнутасці ствала.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ствол м.

1. в разн. знач. ствол, род. ствала́ м.;

ствол де́рева ствол дрэ́ва;

ствол ша́хты горн. ствол ша́хты;

не́рвный ствол анат. нерво́вы ствол;

2. (у оружия) ствол, род. ствала́ м.; (ружья — ещё) ру́ля, -лі ж.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

жэ́рдка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.

Шост з доўгага тонкага ствала дрэва, ачышчанага ад галля.

|| зб. жэ́рдзе, -я, н.

|| памянш.-ласк. жэ́рдачка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак, ж.

|| прым. жардзяны́, -а́я, -о́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

лама́чына, -ы, мн. -ы, -чын, ж. (разм.).

1. Абломак дрэва (сук, кавалак нятоўстага ствала, корч, палка і пад.).

2. Старая або сапсаваная непрыгодная рэч.

Не стрэльба, а л.

3. перан. Нязграбны, няздатны (пра чалавека, жывёлу, звычайна старых).

Няуклюдная л.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кальцава́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. кальцаваць. Кальцаванне птушак. Кальцаванне ствала дрэва.

2. Злучэнне электрастанцый у адзіную энергасістэму.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вінто́ўка, ‑і, ДМ ‑тоўцы; Р мн. ‑товак; ж.

Ружжо з вінтавой нарэзкай у канале ствала. Самазарадная вінтоўка. Снайперская вінтоўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ствол, ствала́, мн. ствалы́, ствало́ў, м.

1. Асноўная частка дрэва ад каранёў да верхавіны, якая трымае на сабе галіны і лісты.

2. Частка агнястрэльнай зброі ў выглядзе трубы, праз якую праходзіць, атрымаўшы напрамак палёту, куля або снарад.

3. Частка шахты ад паверхні да дна.

Праходка ствала.

4. У тэхніцы, анатоміі: назва розных прадметаў або органаў, якія маюць форму прамой трубы.

С. пажарнага рукава.

С. соннай артэрыі.

|| прым. ствалавы́, -а́я, -о́е, ствало́вы, -ая, -ае (да 1, 3 і 4 знач.) і ство́льны, -ая, -ае (да 1, 2 і 4 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шо́мпал, -а, мн. -ы, -аў, м.

Стрыжань для чысткі і змазвання канала ствала ручной агнястрэльнай зброі, а таксама, у старажытнасці, для забівання з дула зарада ў пісталеты і стрэльбы.

Даць шомпалаў (пакараць, наносячы ўдары такімі стрыжнямі; уст.).

|| прым. шо́мпальны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ко́кат, ‑а, М ‑каце; мн. какаты́, ‑о́ў; м.

Абл. Адгалінаванне (адно або некалькі) ад асноўнага ствала дрэва. Дуб на тры какаты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)