армапластабето́н

(ад лац. armo = напаўняю + гр. plastos = вылеплены + бетон)

бетон, у якім вяжучымі рэчывамі з’яўляюцца некаторыя сінтэтычныя смолы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Qui tangit picem, contaminabitur

Хто дакранаецца да смалы, пэцкаецца.

Кто касается смолы, марается.

бел. Каля вады намочышся/каля мукі запылішся. Каля вады стаяць ‒ сухому не быць.

рус. Близ смолы ходишь ‒ обчернишься, близ огня ‒ обожжёшься. Грязью играть ‒ только руки марать. По саже хоть гладь, хоть бей ‒ всё будешь чёрен от ней.

фр. On ne saurait manier du beurre qu’on ne s’en graisse les doigts (Нельзя сбить масло, не испачкав пальцев).

англ. You cannot touch pitch without being defiled (Нельзя дотронуться до мазута и не замараться).

нем. Wer Pech angreift, besudelt sich (Кто трогает смолу, пачкает себя).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

смала́ ж., в разн. знач. смола́;

сасно́вая с. — сосно́вая смола́;

сінтэты́чныя ~лы — спец. синтети́ческие смо́лы;

◊ прыста́ць як с. — приста́ть как ба́нный лист

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

АЛЕ́ЙНЫЯ ЛА́КІ,

растворы прадуктаў сумяшчэння алеяў і прыродных ці сінт. смол у арган. растваральніках. На алейныя лакі выкарыстоўваюць рафінаваныя і часткова запалімерызаваныя алеі, прыродныя (каніфоль, бурштын і інш.) і сінтэтычныя (фенола-фармальдэгідныя смолы і іх мадыфікацыі) смолы, растваральнікі (уайт-спірыт, сальвент-нафта, бензін, шкіпінар і інш.), дадаюць сікатывы.

У залежнасці ад колькасці алею алейныя лакі падзяляюцца на посныя, сярэднія, тлустыя; атмасфераўстойлівасць іх павялічваецца з павышэннем тлустасці. Алейнымі лакамі пакрываюць металы, драўнінныя пластыкі, прамочваюць абмоткі электраабсталявання, выкарыстоўваюць у грунтоўках, шпаклёўках і эмалевых фарбах. Замяняюцца алкіднымі лакамі.

т. 1, с. 239

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

нагна́ть сов.

1. в разн. знач. нагна́ць, мног. панаганя́ць;

ве́тер нагна́л туч ве́цер нагна́ў хмар;

нагна́ть ску́ку нагна́ць нуду́;

нагна́ть смолы́ спец. нагна́ць смалы́;

2. (догнать) дагна́ць, нагна́ць; (наверстать) нагна́ць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бальза́м

(лац. balsamum, ад гр. balsamon)

1) густы пахучы сок некаторых раслін, які мае ў сваім складзе смолы і эфірны алей;

2) пахучая настойка на лекавых травах;

3) перан. тое, што прыносіць суцяшэнне, заспакаенне.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

кле́іцца несов.

1. прям., перен. кле́иться;

ад смалы́ па́льцы кле́яцца — от смолы́ па́льцы кле́ятся;

размо́ва не к. — разгово́р не кле́ится;

спра́ва не́шта не к. — де́ло что́-то не кле́ится;

2. страд. кле́иться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бальза́м

(лац. balsamum, ад гр. balsamon = пахучая жывіца)

1) густы пахучы сок некаторых раслін, які мае ў сваім складзе смолы, эфірны алей; выкарыстоўваецца ў медыцыне і парфумерыі;

2) пахучая настойка на лекавых травах;

3) перан. тое, што прыносіць заспакаенне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АСВЯТЛЯ́ЛЬНЫЯ САСТА́ВЫ,

піратэхнічныя саставы, якія выкарыстоўваюць у асвятляльных ракетах, артыл. снарадах, авіябомбах для асвятлення вял. участкаў мясцовасці, для начных аэрафотаздымак. Пераважна сумесі парашкоў магнію і алюмінію (ці іх сплаваў) з акісляльнікамі (нітраты натрыю і барыю) і невялікай колькасцю арган. сувязных рэчываў (смолы, парафін, стэарын). Цеплата згарання ~6 МДж/кг, т-ра гарэння 2500—3000 °C, працягласць гарэння ад 8 с да 8 мін.

т. 2, с. 26

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АМО́РФНЫ СТАН

(ад а... + грэч. morphē форма),

няўстойлівы стан цвёрдага рэчыва, характэрная асаблівасць якога — адсутнасць строгай паўтаральнасці структурных элементаў (неўпарадкаванасць размяшчэння атамаў і малекул) і натуральная ізатрапія яго фіз. уласцівасцяў. Аморфныя цвёрдыя целы павольна крышталізуюцца, не маюць пастаяннай т-ры плаўлення (пры павышэнні т-ры размякчаюцца). Уласцівы многім прыродным (бурштын, смолы) і штучным (плаўлены кварц, шкло, пластмасы і інш.) рэчывам.

т. 1, с. 321

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)