1. Коцячыся, перамясціцца куды‑н. Мяч пракаціўся два метры. □ Сляза радаснай узбуджанасці пракацілася па.. твары.Кавалёў.//перан. Раздацца, разнесціся (пра раскацістыя гукі). Над самаю страхою пракаціўся гром.Грахоўскі.Гул абурэння пракаціўся па зале і сціх.Лынькоў.
2. Праехацца, з’ездзіць (для забавы, пацехі) куды‑н. — Вось пракаціўся — лепш, як на аўтобусе, — смяецца Драбак і паказвае цэлы рад белых зубоў.Колас.Любілі калісь паны, запрогшы тройку, пракаціцца па шляху ў вясеннюю раніцу альбо вечарам.Галавач.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
слёзка, ‑і, ДМ ‑зцы, ж.
1.Памянш.-ласк.дасляза (у 1, 2 і 4 знач.). Дзяўчынка к хлопчыку нагнулася і, слёзкі Сціраючы яму, штось пачала казаць.Багдановіч.
2.толькімн. (слёзкі, ‑зак). Злакавая расліна з суквеццем, якое складаецца з буйных каласкоў; дрыжнік. І мядунка і герань, Слёзкі, мята, кашка! Сто букетаў назбіраць Тут за дзень няцяжка.Гілевіч.На світанні выходзіць за вёску Па іскрыстай халоднай расе, І чабор, і рамонкі, і слёзкі У прыполе дадому нясе.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Träne
f -, -n сляза́
zu ~n rühren — расчу́ліць да слёз
j-m kéine ~ náchweinen — не пралі́ць ні адно́й слязі́нкі па кім-н.
únter ~n — са сляза́мі, у сляза́х, праз слёзы
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Слізга́ць ‘рухацца па гладкай, слізкай паверхні, не адрываючыся ад яе; коўзаць’ (ТСБМ), слі́згацца ‘коўзацца’ (ТСБМ, Касп.), слізга́цца ‘тс’ (Нас., Варл., Сл. ПЗБ), сліза́цца ‘выслізваць, быць слізкім; коўзацца на нагах’ (Нас.), слізго́та ‘стан паверхні пры абледзяненні’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк.). Рус.пск.сли́зга́ть, польск.ślizgać się, ślizgać ‘тс’, балг.сли́згам се ‘коўзацца, паслізнуцца; падаць, паслізнуўшыся’, макед.(с)лизга се ‘коўзаць, коўзацца, паслізнуцца’. Прасл.*slizgati (sę) (Слаўскі, 4, 251) экспрэсіўны дзеяслоў з суф. ‑g‑ або ‑zg‑ ад *slizati < і.-е.*slei̯‑g‑ ‘слізкі, слізгацца’; Борысь, 617. Сувязь з слізь, слі́зкі, сляза (гл.) адзначаюць Міклашыч, 300; Праабражэнскі, 2, 300; Брукнер, 531; Фасмер, 3, 671; БЕР, 6, 877. Для шэрага форм характэрна чаргаванне ‑г‑/‑к‑, параўн. слі́зкаць ‘слізгацець’, слі́зкацца ‘катацца на каньках’ (Байк. і Некр.), відаць, пад уплывам слізкі, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак.
1. Падысці, наблізіцца. Грушка падступіў бліжэй да Веры Ігнатаўны, доўга глядзеў ёй у вочы.Пестрак.— Дык ты яшчэ крычыш? — бацька.. ушчыльную падступіў да сына.Навуменка.
2. Апынуцца ў непасрэднай блізкасці, падысці да чаго‑н. (пра лес, мора і пад.). Агні прыстанцыйных будынкаў падступілі да самай чыгункі.Савіцкі.Наша маленькая рачулачка, якую і завуць Раўчуком, разлілася аж да лесу, падступіла пад самыя агароды.Жычка.
3.перан. Нечакана з’явіцца, раптам ахапіць (пра адчуванні, пачуцці). Салёны клубок падступіў да горла, прыпыніў дыханне, вочы заслаліся туманам.Васілевіч.І ўсё ж раптам туга падступіла. Стала сэрцу балюча і горка.Танк.
•••
Ком падступіў да горлагл. ком.
Слёзы падступілі да горлагл.сляза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адалью́цца (каму, чые) с. — отолью́тся (кому, чьи) слёзы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
стыцьісты́нуць, стыну, стынеш, стыне; пр. стыў, ‑ла; незак.
1. Станавіцца халодным, трацячы, аддаючы цяпло, астываць. Чай стыне. □ [Валя] праверыла юшку, падышла да стала, дзе даўно стыла амаль не кранутая вячэра.Шамякін.Шуміць трава па пояс, Ля рэек стыне шлак. Юнацтва — скоры поезд. А сталасць — таварняк.Гаўрусёў.
2. Мерзнуць, замярзаць на холадзе. Пад кажух забіраўся холад, стылі рукі ў рукавіцах.Лупсякоў.Згорбілася на спіне паддзёўка, і .. [Андрэй] пачуў, што ў яго мокрыя плечы: пачынаюць стыць.Пташнікаў.[Зыбін] заўважыў, што Жэня, у сваёй кароткай ватоўцы, у няцёплай хустцы, стыне на ветры, і стаў так, каб затуліць яе.Мележ.Там ён, абліты вадой ледзяною, К сэрцу рукою білет прыціскаў, Быццам білет пад сцюдзёнай вадою Сэрцу юнацкаму стыць не даваў.Куляшоў.// Траціць на момант здольнасць рухацца, камянець пад уплывам якога‑н. моцнага пачуцця. Я і цяпер яшчэ ад жаху стыну, Хоць і не ўспомню, у каторы век, Ад зайздрасці разгневаны, дубіну Падняў на чалавека чалавек.Грахоўскі.На вуснах у Якуба Лакоты стыне маркотная балючая ўсмешка.Зарэцкі.Да вачэй фартух падносіць маці, Стыне ў горле і ў мяне сляза.Астрэйка.
3.перан. Сціскацца на момант ад чаго‑н., заміраць (пра сэрца). І стыне сэрца ў горкай скрусе. Адразу дзень цямнейшым стаў.Дайнека.Ад жаху вабнага салодка сэрца стыне Каля віроў і шчупаковых ям.Грачанікаў.
•••
Кроў стыне (у жылах)гл. кроў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
czysty
czyst|y
1. чысты;
~a belizna — чыстая бялізна;
2. чысты; празрысты;
~y jak łza — празрысты (чысты), як сляза;
3. чысты; без дамешкаў;
czysty tlen — чысты кісларод;
4. чысты; маральны; шчыры;
z ~ym sumieniem — з чыстым сумленнем;
5. несумненны; відавочны; сапраўдны;
czysty wariat — сапраўдны вар’ят;
~y przypadek — чыстая выпадковасць;
~ej krwi — высакароднага паходжання; чыстакроўны;
~a herbata — гарбата (чай) без цукру;
~y ojciec — выліты (выкапаны) бацька;
~a sztuka — чыстае мастацтва; мастацтва дзеля мастацтва
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)