hunger is the best sauce ≅ на гало́дны зуб усё сма́чна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Мармела́д ’кандытарскі выраб з фруктова-ягаднага пюрэ з цукрам і патакай’ (ТСБМ). З рус.мармелад ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 80). Форма ж мармуля́да ’тс’ (Жд. 1; драг., КЭС) паходзіць з польск. мовы, параўн. лэнчыцк.marmulada ’тс’. Абедзве з франц.marmelade < партуг.marmelada ’тс’ < marmelo ’айва’ — скажонае лац.melimēlum, melimēlon < ст.-грэч.μελίμηλον ’мядовы яблык, айва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Таўке́ня ’бульбяная каша’ (чэрык., ЛА, 4), товке́ня, товкэ́ня, тоўчэ́ня ’тоўчаная бульба’ (Сл. Брэс.). Параўн. укр.палес.товке́ня ’тс’. Да таўкці, таўчы (гл.), магчыма, пад уплывам назваў тыпу літ.bulviẽnė ’суп з бульбы’ з характэрным суф. ‑ен‑я, адносна апошняга ў назвах страў гл. Лаўчутэ, Лекс. балтызмы, 20. Параўн. таўкун ’пюрэ з бульбы’ (Мат. Гом.), таўпеня ’тс’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Mus
n -es, -e пюрэ́ (з садавіны), мус
j-n zu ~ zerdrücken [zerquétschen] — сце́рці [расце́рці] каго́-н. у [на] парашо́к
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
kartofel
kartof|el
м. бульбіна; бульба;
młode ~le — маладая бульба;
tłuczone ~le — бульбяная каша; камы; пюрэ
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Таўма́чка ’пюрэ (з бульбы)’ (Мат. Гом.), товмачі́ ’звараная тоўчаная бульба’ (кобр., Нар. лекс.), сюды ж томачі́, тумачі́, токмачі́, тукмачі́ ’страва з патоўчанай варанай бульбы’ (Лекс. Бел. Палесся). Параўн. укр.дыял.товкма́ч ’тс’, товкма́чити ’запіхваць; біць’ (разглядаюцца як вынік кантамінацыі товкти́ і токма́чити ’ўтоптваць, прыціскаць’, гл. ЕСУМ, 5, 587), рус.смален.талмата́ ’шум, таўкатня’ (< *тълмота, што да *tъlmъ, гл. Фасмер, 4, 15). Хутчэй за ўсё, да папярэдняга слова, некаторыя формы змяніліся ў выніку збліжэння з таўкці (гл. таўчы) і дээтымалагізацыі ў сувязі са стратай зыходнага дзеяслова, што ўзыходзіць да *tъlmiti ’душыць, сціскаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВЫКО́РМЛІВАННЕ дзіцяці. Адрозніваюць выкормліванне натуральнае, штучнае і змешанае. Натуральнае, або грудное выкормліванне малаком маці — найлепшы і самы бяспечны спосаб выкормлівання. Арганізм дзіцяці забяспечваецца неабходнымі пажыўнымі рэчывамі, змяншаецца рызыка захворванняў, умацоўваецца і здароўе жанчыны-маці. Натуральнае выкормліванне не выключае з харчавання дзіцяці 1-га месяца жыцця харч. дабавак (адвары садавіны, гародніны), а пазней і прыкорму (сокі, працёртыя яблыкі, пюрэ, жаўток, тварог, мясныя булёны, кашы і інш.). Склад і тэрміны ўвядзення прыкорму ўзгадняюцца з педыятрам. Доўжыцца грудное выкормліванне 1—1,5 года (па апошніх звестках, 2 гады і больш). Штучнае выкормліванне выкарыстоўваецца пры адсутнасці малака ў маці або калі лактацыя забяспечвае не болей як 20% патрэбы дзіцяці ў малацэ, пры хваробах маці, прыроджаных дэфектах ротавага апарату ў дзіцяці і інш. Грунтуецца пераважна на спажыванні штучных заменнікаў малака — салодкіх і кіслых малочных сумесей, патрабуе рэгулярнага мед. кантролю і назірання за фіз. развіццём дзіцяці. Пры змешаным выкормліванні аб’ём заменнікаў жаночага малака ў агульным рацыёне дзіцяці складае не больш за 20% сутачнай колькасці ежы.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Муза́1 ’мякаць у гарбузах, дзе знаходзіцца насенне’ (навагр., З нар. сл.), ’іл’ (бар., ст.-дар., Сл. ПЗБ). У выніку кантамінацыі мязга́ (параўн. укр.мізка́ ’мякаць у гарбузах’), якое з прасл.mězga (гл. таксама музей ў Фасмера, 3, 3) і буза́1, 2 (гл.).
Муза́2 (здзекл.) ’яда, варыва’ (слонім., Нар. словатв.), сувалк.mui̯za ’нікудышны, пусты суп’. Балтызм. Параўн. літ.mūzė, muĩzė ’крупнік, суп з мукі’, ’суп з клёцкамі’, якое з ням.дыял.mûs, с.-в.-ням., ст.-в.-ням.muos, суч. Mus ’мус, пюрэ, павідла’. Гл. таксама му́зя.
Му́за ’адна з багінь у грэчаскай міфалогіі — заступніца навук і мастацтваў’, ’творчае натхненне’ (ТСБМ), ст.-бел.муза ’тс’ (XVII ст.) запазычана са ст.-польск.muza, якое з лац.musa < ст.-грэч.Μοῦσβ ’Муза — багіня песні, паэзіі і мастацтва’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Brei
m -(e)s, -e ка́ша; пюрэ́; ме́шанка
◊ um etw. (A) wie die Kátze um den héißen ~ herúmgehen* — не ве́даць, як падступі́цца (да чаго-н.)
víele Köche verdérben* den ~ — у сямі́ ня́нек дзіця́ без но́са
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
mash
[mæʃ]1.
n.
1) мякка́я ма́са, мязга́f.
2) по́йла з во́труб’я (для жывёлы)
3) зато́р -у m. (су́месь для браджэ́ньня пры вы́рабе гарэ́лкі, пі́ва і інш)
2.
v.t.
1) таўчы́; расьціра́ць, разьміна́ць на мякку́ю ма́су