Мондры ’мудры, разумны’ (івац., Сл. Брэс.; паст., карэліц., шальч., дзятл., Сл. ПЗБ; Сцяц.). З польск. mądry ’тс’ (Мацкевіч, там жа, 3, 76). Сюды ж мондрыцца ’ганарыцца’ (гродз., Сцяшк. Сл.). Параўн. аднак яшчэ ст.-бел. мондрый ’мудры’, якое са ст.-польск. mądry ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 204).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мудраўны́ ’фарсісты’ (іўеў., Сцяшк. Сл.). Да мудрэць ’незвычайна сябе паводзіць’ (там жа) < му́дры 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мудроны ’мудрагелісты’ (ТСБМ). З рус. мудрёный ’тс’ < ст.-рус. мудреный, мудренъ. Да му́дры 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́дрыкі ’мудрагельства’ (ТСБМ, Юрч.), ’штукарства’ (глус., Янк. Мат.). Да му́дры 1 (гл.) па ўзору хітрыкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
wise [waɪz] adj. му́дры, разва́жны; разу́мны; the Three Wise Men bibl. вешчуны́;
grow wiser паразумне́ць
♦
be wise after the event па ча́се ро́зум мае; ро́зум прыхо́дзіць па шко́дзе;
be/get wise to smb./smth. infml даве́дацца пра каго́-н/што-н.;
put smb. wise to smth. infml растлума́чыць што-н. каму́-н.;
(as) wise as an owl му́дры як сава́
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вы́мудры ’мудрагельства, хітрасці’ (БРС, Гарэц., Нас., Бяльк.). Рус. смал. вы́мудры ’тс’. Бязафікснае ўтварэнне ад вымудраць (гл. мудры).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мудру́шкі ’від ягад’ (Рам. 8). Да му́дры 1 (гл.). Аб суфіксе гл. Сцяцко, Афікс. наз., 125. Параўн. таксама мудра́нка (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Му́драсць ’уласцівасць мудрага’, ’мудрыя думкі, выказванні’, ’жыццёвы вопыт’, ’нешта складанае’ (ТСБМ). Прасл. mǫdrostь (Краўчук, Этимология–1984, 103). Да му́дры 1 (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мадрашчы́, драг. мо̂дрошчі́ ’пыхлівыя выдумкі, жарты’ (Нар. словатв.), укр. мудрощі ’хітрамудрыя выдумкі, прыёмы’, ’мудрагелістыя рэчы, цяжкія для разумення або выканання’ з му́дры.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Лахаму́дра, лахамудрына, лахамудрашча ’неакуратная асоба’, (іранічна) ’разумнік, хітрэц’, лахамудрыць ’паказваць сябе вельмі разумным’ (Юрч. Вытв.). У выніку кантамінацыі ўтворана ад лахудра і мудры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)