піралі́т

(ад піра- + -літ)

гіпатэтычнае рэчыва, з якога складаецца верхняя мантыя; мяркуецца, што з яго ўтвараецца базальтавая магма.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Мана́ткі ’невялікая маёмасць, рэчы, пажыткі, хатні скарб’ (іран.), ’убранне’ (ТСБМ, Янк. БП, Сцяшк., Яруш., Шат., Касп., Бяльк., Растарг., ТС; КЭС, лаг.), манатье ’анучы, рызманы, лахманы’ (Нікан.), манацье ’манаткі’ (ТС), манацце ’лахманы’ (Ян.); арго: маг., слуц., чарніг., Падолле мана́тка ’кашуля’ (Рам. 9), ст.-рус. манатья, монатиямантыя’, запазычаныя з с.-грэч. μαντύας < лац. mantum ’тс’ (Бандалетаў, Этимология–80, 69).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

gown [gaʊn] n.

1. суке́нка (асабліва доўгая)

2. ма́нтыя (у суддзяў, выкладчыкаў і студэнтаў універсітэтаў і да т.п.)

3. хала́т (асабліва ў бальніцы);

a surgeon’s gown хала́т хіру́рга

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

арыло́іды

(ад п.-лац. arillus = мантыя)

дробныя нарасці на семені, якія змяшчаюць масляністыя рэчывы, што садзейнічаюць распаўсюджанню насення мурашкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

геасфе́ры

(ад геа- + сфера)

розныя па хімічных уласцівасцях і шчыльнасці канцэнтрычныя абалонкі, з якіх складаецца Зямля (магнітасфера, атмасфера, гідрасфера, літасфера, мантыя, ядро).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

mantle [ˈmæntl] n.

1. lit. по́крыва;

under a mantle of snow/darkness пад по́крывам сне́гу/це́мры

2. ма́нтыя, манты́лья

take on/wear the mantle of браць на сябе́ адка́знасць і абавя́зкі, не́сці адка́знасць

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

gown

[gaʊn]

n.

1) суке́нка f.

evening gown — вечаро́вая суке́нка

2)

а) манты́я f. (судьдзі́)

б) прафэсу́ра f.

3) начна́я кашу́ля, хала́т -а m., шляфро́к -а m.

4) ры́мская то́га

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

cloak

[kloʊk]

1.

n.

1) плашч -а́ m., ма́нтыя f.

2) по́крыва n.

cloak of snow — по́крыва сьне́гу

under the cloak of loyalty — пад ма́скай ляя́льнасьці

2.

v.t.

прыкрыва́ць, хава́ць; маскава́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

mantle

[ˈmæntəl]

1.

n.

1) накі́дка без рукаво́ў, ма́нтыя f.

2) пакрыцьцё n., по́крыва n.

a mantle of snow — сьне́жнае по́крыва

3) Tech.

а) кажу́х -а́ m. (футара́л з жале́за)

б) се́тка (наво́кал га́завага ліхтара́)

2.

v.t.

пакрыва́ць; аху́тваць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

ВЕНЕ́РА,

Мілавіца, другая па парадку ад Сонца планета Сонечнай сістэмы, астр. знак ♀. Сярэдняя адлегласць ад Сонца 108,2 млн. км. Арбіта Венеры блізкая да кругавой (яе эксцэнтрысітэт найменшы ў Сонечнай сістэме і роўны е=0,0068), нахіл арбіты да плоскасці экліптыкі складае 3°24′. Сярэдні дыяметр 12 100 км, маса 4,87·10​24 кг (0,82 зямной), сярэдняя шчыльнасць 5240 кг/м³, паскарэнне свабоднага падзення на экватары 8,76 м/сек​2. Бляск ад -3,3 да -4,3 зорнай велічыні (вялікі бляск з-за параўнальнай блізкасці Венеры да Зямлі і высокай адбівальнай здольнасці яе паверхні). Найменшая адлегласць Венеры ад Зямлі 38 млн. км, найб. 261 млн. км.

Венера — самае яркае свяціла на небе пасля Сонца і Месяца; бывае відаць пасля захаду Сонца як вельмі яркая вячэрняя зорка і перад світаннем як ранішняя зорка. Падобна Меркурыю і Месяцу мае фазы, якія ўпершыню адзначыў Г.Галілей у 1610. Перыяд абарачэння Венеры вакол Сонца 224,7 зямных сут, вакол восі 243 сут (абарачэнне адваротнае). Працягласць сонечных сутак на Венеры адпавядае 120 зямным сут. Змены сезонаў няма (вось абарачэння амаль перпендыкулярная плоскасці арбіты). З дапамогай АМС «Венера-15» і «Венера-16» зроблена радыёлакацыйнае картаграфаванне планеты: паверхня Венеры — гарачая сухая камяністая пустыня; горныя раёны складаюць менш за 2%. Выяўлена шмат згладжаных кратэраў дыяметрам ад дзесяткаў да соцень кіламетраў, ёсць дзеючыя вулканы. Венера абкружана шчыльнай атмасферай (адкрыў М.В.Ламаносаў у 1761), якая складаецца з вуглякіслага газу (96%), азоту (~4%) і інш. Ціск каля паверхні ~94 атм., т-ра 470 °C. Унутраная будова Венеры падобная на зямную: ядро, мантыя, кара. Даследаванні Венеры праводзіліся пры дапамозе АМС «Венера», «Вега» і «Марынер».

Літ.:

Маров М.Я. Планеты Солнечной системы. 2 изд. М., 1986;

Планета Венера: Атмосфера, поверхность, внутреннее строение. М.. 1989.

Н.А.Ушакова.

т. 4, с. 79

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)