Verbum

азяры́на

1. Старое рэчышча з вадой (Мсцісл. Бяльк., Нясв.). Тое ж вазяры́на (Слаўг.).

2. Шырокае і глыбокае месца на рацэ (Докш.).

3. Лагчына; глыбокая яма, якая зарасла травой (Стаўбц.).

4. Астатак старога рэчышча, якое яшчэ мае сцёк вады ў раку (Рэч.).

□ ур. Ліцві́нава азярына каля в. Заспа Рэч.

тапі́ла Непраходнае месца на дрыгвяністым балоце; багністая бездань (Ветк., Жытк., Палессе Талст., Рэч., Сал., Стол., Уздз.); невялікае прыроднае азярцо сярод балота (Палессе Талст., Рэч.) або выкапанае (Лун. Талст.); гразкае месца (Жытк.); нізкае поле, якое ў час разводдзя і паводкі затапляецца вадой (Стаўбц. Прышч.).

□ ур. Тапі́ла (балота) каля в. Заспа Рэч.

зме́на

1. Вялікае поле аднаго севазвароту, звычайна аддзеленае ад іншых палёў прыроднымі аб'ектамі (лесам, лагчынамі, дарогамі); абшар (Ветк., Рэч., Сен. Касп., Слаўг.). Тое ж плошча, сцеп, абла́га, кушме́нь, кушме́нішча, перала́га, усця́ж, сцяж, наўсця́ж, бок (Слаўг.).

2. Уся зямля аднаго буйнога землеўладальніка ці вялікае поле ў севазвароце адной сялянскай абшчыны (Рэч., Слаўг.).

□ ур. Ліцві́наўская змена (поле) каля в. Заспа Рэч.

сенажа́ць Нізінная, пакрытая травой прастора, прыгодная для пашы і пакошы (БРС); месца касьбы (БРС). Тое ж сенакос (паўсям.), снажа́тка (Рэч.), сенажа́цця (Касц. Бяльк.), сыногаць (Ст.-дар.), сяножаць (Жытк., Стол.), саножаць (Тур., Карскі, вып. 2), санажа́ць (Вор., Навагр., Паст.), сыножаць (Глуск. Янк. I), сынажа́ць (Сміл. Шат.).

□ ур. Му́дрыкава сяножаць каля в. Кароцічы Стол., ур. Снажа́тка (луг, паша) каля в. Заспа Рэч.

лу́жа

1. Калюга, якая застаецца пасля дажджу (паўсям.). Тое ж лу́жына (БРС), лужа́віна, лужа́іна, лужаі́вінка, лужае́віна (Слаўг.), лу́жынка (Лёзн.).

2. Яма з вадою (Мсцісл. Бяльк.).

3. Дрыгва; вялікае махавое балота (Кап., Рэч., Слаўг.).

4. Заліў ракі (Росл. Дабр.).

5. Бяссцёкавае, стаячае возера (Рэч., Слаўг.).

□ ур. Чыстая Лужа (балота) каля в. Рабінаўка Слаўг., ур. Дубовая Лужа (поле) каля в. Гайшын Слаўг., ур. Чыстая Лужа каля в. Заспа Рэч.

сасо́ннік Месца, парослае сасной; сасновы лес (БРС). Тое ж сасновец, сасновіца, сасноўка, сасноўца, сасню́га́ (Слаўг.), сасня́к (Докш., Жытк., Леп., Нясв., Слаўг., Шчуч.).

□ ур. Сасоннік (балота) каля в. Кулікоўка Слаўг., ур. Сасновец (узвышша сярод абалоні) каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Сасновіца (поле) каля в. Ржаўка Слаўг., вул. Сасноўка ў в. Рудня Слаўг., ур. Сасноўка (возера ў сасновым лесе) каля в. Ст. Каменка Слаўг., ур. Сасноў каля в. Заспа Рэч.

ако́ліца

1. Наваколле (Беш. Касп., Слаўг.).

2. Вуліца ў вёсцы, дзе двары размешчаны ўроскідку (Крыч.).

3. Тып населенага пункта ў выглядзе комплексу ў 10—20 фальваркаў; шляхецкая вёска (Жучк., Зах. Бел.).

4. Агарожа вакол вёскі; праход у агарожы пры ўездзе ў вёску (ЛіМ, 1969, 10 жніўня).

5. Ускраіна вёскі, канец вёскі (Рэч.).

6. Кружны шлях (Пол.).

7. Першае або апошняе забудаванне вёскі (Зах. Бел. Др.-Падб.).

8. Макраватае месца за ракой, якое раней замярзае і дзе дзеці робяць каток з колам (в. Заспа Рэч.).

□ в. Аколіца Кліч.

рог

1. Вугал вуліцы (БРС).

2. Выступ, клін поля, лесу, лугу; лука, паварот ракі; клінападобная частка балота (Жытк., Крыч., Нясв., Рэч., Сал., Слаўг.).

□ ур. Дзе́даў рог (луг) каля в. Віравая Слаўг., ур. У рага́х (лес) каля в. Яскавічы Сал., ур. Піля́вы рог (выступ поля, лугу, лесу) каля в. Заспа Рэч., ур. Зая́зкі рог (балота) і ўр. Мулкоў рог (балота) каля в. Беражцы Жытк., ур. Пе́ршыя (Другі́я, Трэція) ражкі́ (выступ поля, лесу) каля в. Дзягавічы Крыч., ур. Бузя́ны рог (частка возера) каля в. Чарсвяны Уш.

се́лішча

1. Месца, дзе быў двор, сядзіба (Глуск. Янк. II, Маз., Ст.-дар.).

2. Месца, занятае рознымі пабудовамі (Гарб.), двор; сядзіба (Глуск. Янк. II, Маг. 1577 ІЮМ, XXX, 1903, 71, Ст.-дар.).

3. Месца, дзе раней было паселішча, вёска (Жытк., Рэч., Сал., Ст.-дар.). Тое ж се́льшча (Ст.-дар.).

4. Наогул месца пасялення (Лёзн. Касп., Слаўг.). Тое ж се́льбішча (БРС), се́льнішча (Слаўг.).

□ ур. Се́лішча (поле на месцы б. паселішча) каля в. Яскавічы Сал., ур. Селішча (луг) каля в. Заспа Рэч., в. Селішчы Ашм., в. Селішча Пін., Слаўг., Уш.

бало́нне

1. Тое, што і абалонне 1; заліўныя прырэчныя сенажаці (Бых., Ветк., Віц. Нік. 1895, Цэнтр. і Усх. Палессе Талст.). Тое ж балонь (Рэч., Слаўг., Цэнтр. і Усх. Палессе Талст.), балонье (Жытк., Стол.).

2. Луг, выган (АЗР, 1, 145, Гом., Грыг. 1850, Жытк., Маг. губ. вед., № 44, 1854, 792).

3. Балота каля ракі, нізіна (р. Пціч Серб. 1915, Рэч., Чашн. Касп.).

4. Паляна, роўнае сярод лесу месца (Нас. АУ).

5. Нізкае месца, якое заліта вадой (Смален. Дабр.).

6. Азярына, старык на лузе (Ветк.).

7. Невялікае поле, якое не заліваецца вадой; выган для пасьбы жывёлы (Тур.).

□ ур. Балонне (азярына на лузе) каля в. Шарсцін Ветк., ур. Балонне (поле сярод нізкага месца) каля г. Турава, ур. Балонь (нізкае месца) каля в. Заспа Рэч.