Verbum

анлайнавы слоўнік

rzeź

1. зарэз, забой;

rzeź bydła — забой жывёлы;

2. разня; збіванне;

rzeź niewiniątek — вынішчэнне бязвінных дзяцей; забіванне немаўлят

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

вянгля́рня, ‑і, ж.

Тое, што і вяндлярня. Ён [Селівон Чабярук] збіў з дошак на агародзе вянглярню і пачаў купляць у сваіх людзей ды ў суседніх вёсках свіней на забой. Пальчэўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

slaughter

[ˈslɔtər]

1) забо́й -ю m., забіва́ньне, зарэ́з -у m.

slaughter of animals for food — забо́й жывёлы на мя́са

2) разьня́ f.

v.t.

1) рэ́заць, забіва́ць (жывёлу на мя́са)

2) ма́сава забіва́ць (на вайне́, падча́с рэпрэ́сіяў)

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

убо́ина ж.

1. (о мясе) спец. свежына́, -ны́ ж.;

2. (скотина на убой) обл. жывёла на зарэ́з (на забо́й).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

крапе́ж, ‑пяжу, м., зб.

1. Дэталі (балты, штыфты і пад.) для нерухомага злучэння частак машын і канструкцый.

2. Матэрыял (стойкі, плыты і пад.) для мацавання горных вырабатак. І шахцёр сягоння ў шахце Смела ў забой ідзе: Стойкі нашыя на вахце — Наш крапеж не падвядзе. Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рэ́занне ср.

1. ре́зание; ре́зка ж.; вскры́тие;

2. ре́зание; забо́й м.;

3. пиле́ние, пи́лка ж.;

1-3 см. рэ́заць ^{1, 3, 4}

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зарэ́з, -зу м., разг.

1. забо́й, убо́й, заре́з;

2. (безвыходное положение) заре́з;

◊ да зарэ́зу — до заре́за;

кармі́ць як на з. — корми́ть как на убо́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

killing

[ˈkɪlɪŋ]

adj.

1) забо́йчы; зьнішча́льны; шко́дны

2) informal ве́льмі сьме́шны

1) забо́йства n.; зарэ́з -у m., забо́й -ю m. (жывёлы)

2) informal вялі́кая фіна́нсавая ўда́ча

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)

Прыко́л ’паля, кол, убітыя ў зямлю (для прычалу, для прывязвання жывёлы і пад.)’ (ТСБМ, ТС), прыка́л ’тс’ (Ян.). Няясна. У якасці дэрывацыйнай крыніцы прапануецца прыкало́ць, гл. калоць (ССБМ, 281), што наўрад ці адпавядае семантычнаму развіццю. Магчыма, да кол (гл.) ці ад калаці́ць (гл.). Параўн. ст.-рус. приколъкъ ’калы, убітыя ў дно для ўмацавання рыбалоўных сетак, закол, забой’ (Сразн.), рус. дыял. прико́л ’калок, убіты ў дно ракі для затрымання сеткі ў неабходным становішчы падчас рыбнай лоўлі’; ’рыбалоўны закол’, укр. при́кол ’невялікі калок, убіты ў зямлю’, при́кі́лок ’калок’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Рэз ₁ ’месца разрэзу; разрэз’ (ТСБМ, Мат. Гом., Сцяшк. МГ), рэ́зік ’тс’ (Юрч. СНЛ), ’адзін праход пілой’ (ТС), рэзь ’месца распілоўкі’ (Мат. Гом.). Сюды ж рэ́за, ры́за, рі́зка ’пілавінне’ (ЛА, 1). Укр. різ, рус. рез, польск. rzez, в.-луж. rěz, чэш. řez, славац. rez, славен. réz, серб.-харв. ре̑з, макед. рез, балг. ряз. Прасл. *rězъ. Бязафікснае ўтварэнне ад рэзаць (гл.).

Рэз ₂ ’паласа зямлі, надзел, ніва’ (Байк. і Некр., Касп., Нас., Хрэст. дыял., Шат., Шатал., Яшк., Выг.), рыз, ры́ска, рэ́ска ’зямельны надзел у 5–10 сотак’ (Выг.), ’даўняя мера зямельнай плошчы (8 дзесяцін, 10 га)’ (ТС), рэс, нарэ́з ’паласа ворнай зямлі’ (ЛА, 2). Бязафікснае ўтварэнне ад рэзаць (гл.), параўн. яшчэ секъ ’адзінка колькасці мяса’ (Ст.-бел. лекс.). Няма падстаў лічыць лексічным літуанізмам, як прапануе Лаўчутэ (Лаўчутэ, Балтизмы, 72), а таксама нельга пагадзіцца з Дайлідэнасам, які лічыць гэтую форму семантычным літуанізмам (Бел. мова, вып. 15, 80). Гл. яшчэ рэзас.

Рэз ₃ ’забой скаціны’ (Банк, і Некр., Нас., Гарэц.). Рус. ре́зка ’тс’, польск. дыял. rzeź ’тс’, в.-луж. rěz ’разрэз; забой скаціны; лязо; пілавінне’. Ад рэзаць (гл.).

Рэз ₄ ’дарога (за прысядзібным полем)’ (Мат. Гом.), рэ́за ’глухія, пустэльныя і гразкія месцы’ (Яшк.). Укр.-палес. мікратапонім: луг Рэ́зки. Магчымае развіццё семантыкі ’надзел’ < ’надзел, адрэзаны ў аддаленым месцы’ < ’глухое месца’. Да рэз ₂ (гл.). Але калі ўзяць пад увагу рус. цвяр. ре́зы ’участак зямлі, з якога зразаецца пад ворыва зацвярдзелы верхні пласт’, тады да рэж (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)