во́ка (мн. во́чы) ср. глаз м.;

акамада́цыя во́ка — аккомода́ция гла́за;

глядзе́ць кра́ем во́ка — смотре́ть кра́ем гла́за;

гля́нуць адны́м во́кам — взгляну́ть одни́м гла́зом;

мець в. — (на каго) име́ть зуб на или (против кого);

не мець во́ка — (на каго) не люби́ть (кого-л.), не быть располо́женным (к кому-л.), не жа́ловать (кого);

прыкі́нуць на в. — прики́нуть на глаз;

кі́нуць во́кам — взгляну́ть;

спусці́ць з во́ка — потеря́ть из ви́ду;

праве́сці во́кам (вача́мі) — проводи́ть взгля́дом (глаза́ми);

як во́кам скі́нуць — наско́лько ви́дит глаз;

спаць адны́м во́кам — спать вполгла́за;

в. не запарушы́ць — воды́ не замути́ть, му́хи не оби́деть;

з в. вы́пасці — вы́пасть из по́ля зре́ния;

у в. ўкі́нуцца — пригляну́ться;

мець на во́ку — (каго, што) а) следи́ть (за кем, чем); б) име́ть на приме́те (кого, что);

як во́кам маргну́ць — в одно́ мгнове́ние; в оди́н миг;

упа́сці ў в. — (каму) обрати́ть на себя́ (чьё) внима́ние;

на во́ку — на глаза́х, на виду́;

нако́лькі во́ка хапа́е — наско́лько ви́дит (хвата́ет) глаз;

хоць — па́льцам у в. хоть глаз вы́коли;

ні да бо́ка, ні да в. — ни к селу́ ни к го́роду;

све́жым во́кам — све́жим гла́зом;

на све́жае в. — на све́жий глаз;

в. ра́дуеццаглаз ра́дуется;

в. на в. — с гла́зу на́ глаз;

во́кам не згле́дзець — гла́зом не охвати́ть;

во́кам не маргну́ць (змаргну́ць) — гла́зом не моргну́ть (сморгну́ть);

ла́шчыць в.глаз ра́довать;

куды́ ні кінь во́кам — куда́ ни кинь гла́зом;

пага́нае (благо́е) в. — дурно́й глаз;

во́страе в.о́стрый глаз;

ве́рнае в. — ве́рный глаз;

глядзе́ць пі́льным во́кам — смотре́ть (гляде́ть) во все глаза́о́ба);

глядзе́ць крывы́м во́кам — смотре́ть ко́со;

(цёмна) хоць в. вы́калі — (темно́) хоть глаза́ вы́коли;

сну ні ў адны́м во́ку — сна ни в (еди́ном) глазу́;

берагчы́ як зрэ́нку в. — бере́чь как зени́цу о́ка;

няўзбро́еным во́кам — невооружённым гла́зом;

ні бо́ка ні в. — почём зря;

чо́ртава в. — окно́ (в болоте);

як бяльмо́ на во́ку — как бельмо́ на глазу́;

не дагле́дзіш во́кам — запла́ціш бо́кампосл. смотри́ в о́ба;

не ў брыво́, а ў в. — не в бровь, а в глаз;

ба́чыць в., дзе пячэ́цца ко́ка!посл. зна́ет соро́ка, где зи́му зимова́ть!;

ба́чыць в., ды даста́ць далёкапогов. ви́дит о́ко, да зуб неймёт

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

In camera caritatis

Пад купалам павагі (г. зн. адзін на адзін з кім-небудзь).

Под сводом уважения (т. е. наедине с кем-либо).

бел. Адзін на адзін. 3 вока на вока. Сам-насам.

рус. С глазу на глаз. Один на один.

фр. Entre quatre yeux (Среди четырёх глаз).

англ. Between you and me and the door-post (Между нами и дверным косяком).

нем. Unter vier Augen (Под четырьмя глазами).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

мига́ние

1. (глаз) міга́нне, -ння ср., марга́нне, -ння ср., мо́рганне, -ння ср.;

2. (мерцание) міга́нне, -ння ср., мігаце́нне, -ння ср., мігце́нне, -ння ср.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

скры́ться

1. схава́цца; (исчезнуть) зні́кнуць;

2. перен. (остаться незаметным) утаі́цца, схава́цца;

от его́ глаз ничего́ не скро́ется ад яго́ вачэ́й нічо́га не ўто́іцца (не схава́ецца).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Cornix cornici nunquam oculum effodit

Груган гругану ніколі вока не выдзеўбе.

Ворон ворону никогда глаз не выклюет.

бел. Змяя змяю не кусае. Злодзей злодзея не выдасць. Груган гругану вока не клюе.

рус. Ворон ворону глаза не выклюет. Волк волком не травится (а поп попом не судится). Волк волка не съест. Волк волку хвоста не отдавит.

фр. Corbeau contre corbeau ne se crèvent jamais les yeux (Ворон ворону глаз не выклюет).

англ. Dog does not eat dog (Собака собаку не съест).

нем. Eine Krähe hackt der anderen die Augen nicht aus (Одна ворона не выклюет глаза другой).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Amissum, quod nescitur non amittitur

Не ведаць аб страце ‒ значыць не губляць.

Не знать о потере ‒ значит не терять.

бел. Чаго вочы не бачуць, аб тым не плачуць.

рус. Чего не знаю, по тому не скучаю. Чего глаз не видит, того и язык не бредит.

фр. Qui rien ne sait de rien ne doute (Кто ничего не знает, ни в чём не сомневается).

англ. What the eye does not see the heart does not grieve over (Что не видит глаз, не расстраивает сердце).

нем. Was ich nicht weiß, macht mich nicht heiß (Чего я не знаю, то не делает меня горячим).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Veterem reminiscendo injuriam, invitas novam

Успамінаючы старую крыўду, выклікаеш новую.

Вспоминая старую обиду, вызываешь новую.

бел. Хто старое памінае, той шчасця не знае. Хто даўняе паміне, той ліха не міне.

рус. Кто старое помянет, тому глаз вон. Кто старое вспомянет, того чёрт на расправу потянет. Поминать старое ‒ шевелить костьми.

фр. Il ne faut pas rouvrir les anciennes blessures (Не надо вновь открывать старые раны).

англ. Return good for evil (Отвечай добром на зло). Let bygones be bygones (Что прошло, то прошло).

нем. Wer verjährtes Unrecht nachträgt, soll ein Auge verlieren (Кто помянет давнее зло, должен потерять глаз).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Калыглу́з ’балаваны хлопец, свавольнік’ (Бяльк.), ’расхлябаны чалавек’ (Жд. 2), калыглас ’гарэза, вісус’ (Касп.); Насовічам адзначана форма колыглаз з яўнай народнай этымалагізацыяй, параўн. ілюстрацыю: «У гстого колыглаза по коллю вопи ходзюць», параўн. яшчэ смал. колыглаз: «Что с ним поделаешьон такой колыглазему хоть глаз коли!» (СПНГ, 14, 207). Цыхун (Бел.-польск. ізал., 149) прыводзіць форму калыгвуз, мяркуючы аб сувязі бел. лексемы і польск. kalauz ’вядучы, завадзіла’ ў тым плане, што крыніца запазычання лексем была аднолькавай. Слаўскі не разглядае гэтай лексемы, няма яе і ў слоўніку Карловіча, а Варшаўскі слоўнік разглядае як запазычанае з тур. kelaguz, kelavuz і да т. п. ’камандзір, правадыр’. Геаграфія бел. слова сведчыць хутчэй аб запазычанні з польск. перыферыйнага дыялекту, а не з турэцкай мовы непасрэдна, апрача таго, неабходна лічыцца з уласна беларускай гісторыяй слова (гл. вышэй заўвагу адносна народнай этымалогіі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

няве́рны

1. прил., в разн. знач. неве́рный;

н. чалаве́к — неве́рный челове́к;

н. слых — неве́рный слух;

~нае во́ка — неве́рный глаз;

2. в знач. сущ., рел., уст. неве́рный

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пага́ны

1. (загрязнённый) пога́ный;

2. (о грибе) пога́ный, несъедо́бный;

3. (вызывающий отвращение) отврати́тельный, скве́рный, пога́ный;

4. (о собаке) злой;

5. уст. нечести́вый;

~ныя во́чы — дурно́й глаз

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)