wyzwoleńczy

wyzwoleńcz|y

вызваленчы;

walka ~a — вызваленчая барацьба

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

наро́дна-вызвале́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. наро́дна-вызвале́нчы наро́дна-вызвале́нчая наро́дна-вызвале́нчае наро́дна-вызвале́нчыя
Р. наро́дна-вызвале́нчага наро́дна-вызвале́нчай
наро́дна-вызвале́нчае		 наро́дна-вызвале́нчага наро́дна-вызвале́нчых
Д. наро́дна-вызвале́нчаму наро́дна-вызвале́нчай наро́дна-вызвале́нчаму наро́дна-вызвале́нчым
В. наро́дна-вызвале́нчы (неадуш.)
наро́дна-вызвале́нчага (адуш.)		 наро́дна-вызвале́нчую наро́дна-вызвале́нчае наро́дна-вызвале́нчыя (неадуш.)
наро́дна-вызвале́нчых (адуш.)
Т. наро́дна-вызвале́нчым наро́дна-вызвале́нчай
наро́дна-вызвале́нчаю		 наро́дна-вызвале́нчым наро́дна-вызвале́нчымі
М. наро́дна-вызвале́нчым наро́дна-вызвале́нчай наро́дна-вызвале́нчым наро́дна-вызвале́нчых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нацыяна́льна-вызвале́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нацыяна́льна-вызвале́нчы нацыяна́льна-вызвале́нчая нацыяна́льна-вызвале́нчае нацыяна́льна-вызвале́нчыя
Р. нацыяна́льна-вызвале́нчага нацыяна́льна-вызвале́нчай
нацыяна́льна-вызвале́нчае		 нацыяна́льна-вызвале́нчага нацыяна́льна-вызвале́нчых
Д. нацыяна́льна-вызвале́нчаму нацыяна́льна-вызвале́нчай нацыяна́льна-вызвале́нчаму нацыяна́льна-вызвале́нчым
В. нацыяна́льна-вызвале́нчы (неадуш.)
нацыяна́льна-вызвале́нчага (адуш.)		 нацыяна́льна-вызвале́нчую нацыяна́льна-вызвале́нчае нацыяна́льна-вызвале́нчыя (неадуш.)
нацыяна́льна-вызвале́нчых (адуш.)
Т. нацыяна́льна-вызвале́нчым нацыяна́льна-вызвале́нчай
нацыяна́льна-вызвале́нчаю		 нацыяна́льна-вызвале́нчым нацыяна́льна-вызвале́нчымі
М. нацыяна́льна-вызвале́нчым нацыяна́льна-вызвале́нчай нацыяна́льна-вызвале́нчым нацыяна́льна-вызвале́нчых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

рэвалюцы́йна-вызвале́нчы

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. рэвалюцы́йна-вызвале́нчы рэвалюцы́йна-вызвале́нчая рэвалюцы́йна-вызвале́нчае рэвалюцы́йна-вызвале́нчыя
Р. рэвалюцы́йна-вызвале́нчага рэвалюцы́йна-вызвале́нчай
рэвалюцы́йна-вызвале́нчае		 рэвалюцы́йна-вызвале́нчага рэвалюцы́йна-вызвале́нчых
Д. рэвалюцы́йна-вызвале́нчаму рэвалюцы́йна-вызвале́нчай рэвалюцы́йна-вызвале́нчаму рэвалюцы́йна-вызвале́нчым
В. рэвалюцы́йна-вызвале́нчы (неадуш.)
рэвалюцы́йна-вызвале́нчага (адуш.)		 рэвалюцы́йна-вызвале́нчую рэвалюцы́йна-вызвале́нчае рэвалюцы́йна-вызвале́нчыя (неадуш.)
рэвалюцы́йна-вызвале́нчых (адуш.)
Т. рэвалюцы́йна-вызвале́нчым рэвалюцы́йна-вызвале́нчай
рэвалюцы́йна-вызвале́нчаю		 рэвалюцы́йна-вызвале́нчым рэвалюцы́йна-вызвале́нчымі
М. рэвалюцы́йна-вызвале́нчым рэвалюцы́йна-вызвале́нчай рэвалюцы́йна-вызвале́нчым рэвалюцы́йна-вызвале́нчых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

Fréiheitskampf

m -(e)s, -kämpfe барацьба́ за вызвале́нне, вызвале́нчая барацьба́

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

вызвале́нчы Befréiungs-; Fréiheits-;

вызвале́нчы рух Befréiungsbewegung f -, -en;

вызвале́нчая вайна́ Befréiungskrieg m -(e)s, -e, Fréiheitskrieg m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

рысарджыме́нта

(іт. Risorgimento -літар. адраджэнне)

1) нацыянальна-вызваленчы рух у Італіі, які завяршыўся ў 1870 г. утварэннем адзінай італьянскай дзяржавы;

2) вызваленчая барацьба італьянскага народа ў 1943—1945 гг. супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

война́ прям., перен. вайна́, -ны́ ж.;

Вели́кая Оте́чественная война́ Вялі́кая Айчы́нная вайна́;

Пе́рвая мирова́я война́ Пе́ршая сусве́тная вайна́;

Втора́я мирова́я война́ Друга́я сусве́тная вайна́;

справедли́вая освободи́тельная война́ справядлі́вая вызвале́нчая вайна́;

несправедли́вая захва́тническая война́ несправядлі́вая захо́пніцкая вайна́;

объяви́ть войну́ аб’яві́ць (абвясці́ць) вайну́;

быть в состоя́нии войны́ быць у ста́не вайны́;

развяза́ть войну́ развяза́ць вайну́;

холо́дная война́ хало́дная вайна́;

гражда́нская война́ грамадзя́нская вайна́;

экономи́ческая война́ эканамі́чная вайна́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

барацьба́, ‑ы, ж.

1. Адзінаборства дваіх, кожны з якіх імкнецца здужаць праціўніка. Барацьба асілкаў. // Від спорту, сілавое змаганне паводле пэўных правіл, пры якім удзельнікі імкнуцца пакласці адзін другога на лапаткі. Класічная барацьба. // Каманднае або асабістае спартыўнае спаборніцтва. Адразу ж.. у барацьбу ўступаюць веласіпедысткі на гоначных машынах. «Звязда». Шахматная барацьба грунтуецца на суровай, вельмі паслядоўнай логіцы. «Маладосць».

2. Змаганне супрацьлеглых класавых, грамадскіх, ідэйных сіл, у якім кожны з бакоў імкнецца атрымаць перамогу. Класавая барацьба. Нацыянальна-вызваленчая барацьба. □ Праблемы ідэалагічнай барацьбы ўсё больш выходзяць на першы план, а праўда аб сацыялізме — магутная зброя ў гэтай барацьбе. Брэжнеў. Налібоцкая пушча.. ператварылася ў адно з вогнішчаў усенароднай партызанскай барацьбы. Брыль. Не на жыццё, а на смерць вялася ў гэтай вайне барацьба паміж сацыялізмам, які з’яўляецца будучыняй усяго чалавецтва, і фашызмам. «Звязда».

3. за што. Актыўная дзейнасць, накіраваная на дасягненне пэўнай мэты. Барацьба за мір. Барацьба за пабудову камунізма. Барацьба за павышэнне прадукцыйнасці працы. Барацьба за датэрміновае выкананне плана. Барацьба за ўраджай. Барацьба за існаванне. // з чым. Дзейнасць на пераадоленне чаго‑н. Барацьба са стыхіяй. Барацьба з безгаспадарчасцю. Барацьба з пустазеллем. Барацьба з перажыткамі мінулага.

4. перан. Сутычка процілеглых, супярэчлівых пачуццяў, імкненняў і ўнутраныя намаганні аддаць перавагу чаму‑н. аднаму з іх. У мяне, у глыбіні пачуццяў, ішла нейкая добра нявызначаная мною барацьба. Нікановіч.

•••

Вольная барацьба — від спартыўнай барацьбы, якая адрозніваецца сваімі правіламі ад класічнай.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АРА́БЫ

(саманазва аль-араб),

група народаў, асн. насельніцтва араб. краін Зах. Азіі і Паўн. Афрыкі. Жывуць таксама ў Іране, Турцыі, Ізраілі, Самалі, Эфіопіі і інш., значныя групы арабаў-эмігрантаў жывуць у Паўд. і Паўн. Амерыцы, Францыі і інш. Агульная колькасць больш за 175 млн. чал. (1987). Гавораць на арабскай мове. Большасць вернікаў — мусульмане-суніты, частка — шыіты, абадзіты, друзы, ёсць і хрысціяне. Гл. таксама Алжырскія арабы, Егіпецкія арабы, Іракскія арабы, Йеменскія арабы, Ліванскія арабы, Лівійскія арабы, Мараканскія арабы, Суданскія арабы.

Мяркуецца, што семіцкія плямёны, якія далі пачатак араб. народам, аўтахтонныя жыхары Аравійскага п-ва. У 1-м тыс. да н. э. ўзніклі першыя араб. дзяржавы Пальміра, Набатэя і Ліх’ян (на Пн Аравіі), у 5—6 ст. н. э. — Гасан і Лахм (на Пд Аравіі), Кінда (Цэнтр. Аравія). У гэты час пачаўся працэс фарміравання араб. народа. Тагачасныя арабы знаходзіліся на стадыі разлажэння племяннога ладу, хоць патрыярхальна-радавыя адносіны і племянныя сувязі захоўваліся яшчэ вельмі доўга. З 1-й пал. 7 ст. ўзмацнілася пранікненне арабаў у суседнія краіны. У выніку арабскіх заваяванняў утварыўся велізарны Арабскі халіфат (гл. Халіфат), які ахопліваў тэр. ад Індыі да Атлантычнага ак. і ад Сярэдняй Азіі да Цэнтр. Афрыкі. Заваяванае насельніцтва, асабліва ў Паўн. Афрыцы, прыняло мову, рэлігію (іслам), элементы матэр. і духоўнай культуры арабаў і было хутка арабізавана. Разам з тым і арабы многае ўзялі з культуры заваяваных народаў. У выніку склалася своеасаблівая арабская культура, якая зрабіла вял. ўплыў на сусв. культуру. Створаны сілай зброі Арабскі халіфат у 9—10 ст. распаўся на Багдадскі (гл. Абасідаў халіфат), Каірскі (гл. Фатымідаў халіфат), Кардоўскі халіфат, а пазней на больш дробныя халіфаты, эміраты, княствы. У 16 ст. араб. краіны Пярэдняй Азіі (акрамя значнай ч. Аравійскага п-ва) і Паўн. Афрыкі (за выключэннем Марока) увайшлі ў Асманскую імперыю. З 19 ст. араб. землі — арэна барацьбы паміж калан. дзяржавамі, а ч. тэр. Марока захоплена Партугаліяй яшчэ ў 15—16 ст. Вызваленчая барацьба арабаў, якая не спынялася і ў 19 — 20 ст., прынесла араб. краінам дзярж. незалежнасць.

т. 1, с. 447

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)