а́рыя
(іт. агіа = песня)
вакальны твор для голасу ў суправаджэнні аркестра (звычайна частка оперы, араторыі ці кантаты).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
аперэ́та, ‑ы, ДМ ‑рэце, ж.
1. Музычна-вакальны твор камедыйнага характару з элементамі размовы. // Сцэнічнае выкананне такога твора.
2. Тэатр, у якім ставяцца музычна-вакальныя творы камедыйнага характару.
3. Труна тэатра аперэты. — Аперэта прыехала, — нясмела перарвала.. думкі [Грушэўскага] Аня, кіўнуўшы галавой на афішу. Карпюк.
[Іт. operetta.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БЕЛАРУ́СКАЯ ФІЛАРМО́НІЯ,
Беларуская дзяржаўная філармонія. Створана ў 1937 у Мінску. Вядзе канцэртную, лекцыйную, муз.-асв. дзейнасць. У складзе філармоніі (1996): Дзяржаўны акадэмічны сімфанічны аркестр Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўная акадэмічная харавая капэла Рэспублікі Беларусь імя Р.Р.Шырмы, Дзяржаўны акадэмічны народны аркестр Рэспублікі Беларусь імя І.І.Жыновіча, Дзяржаўны камерны аркестр Рэспублікі Беларусь, Дзяржаўны камерны хор Рэспублікі Беларусь, ансамблі нар. музыкі «Свята», інструментальны «Кантабіле», вакальны «Камерата», філармонія для дзяцей і юнацтва (з 1992), аддзел камернай музыкі, тэатр пантамімы «Рух», вакальны гурт нар. песні «Купалінка», бел. паэтычны т-р аднаго акцёра «Зніч». У 1939 у самаст. арг-цыю вылучаны сектар эстрады «Белдзяржэстрада». Маст. кіраўнік Ю.Гільдзюк (з 1983).
Літ.:
Загородний Г.Н. Белорусская государственная филармония. Мн., 1981.
т. 2, с. 430
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
а́рыя
(іт. aria = песня)
муз. вакальны твор для аднаго голасу (звычайна частка оперы, араторыі ці кантаты).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
vocal2 [ˈvəʊkl] adj.
1. шу́мны, галасі́сты, крыклі́вы; вы́казаны (адкрыта);
vocal criticism шчы́рая кры́тыка;
the most vocal member of the audience са́мы галасі́сты з усі́х прысу́тных
2. галасавы́; вака́льны;
a vocal range дыяпазо́н го́ласу
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
пе́ўчы, ‑ая, ‑ае.
1. Уласцівы спеваку; неабходны для спявання; вакальны. Пеўчыя здольнасці. Пеўчыя навыкі.
2. Які меладычна пяе, свішча (пра птушак). Пеўчыя птушкі. Пеўчы дрозд.
3. у знач. наз. пе́ўчы, ‑ага, м. Той, хто спявае ў хоры, звычайна царкоўным. Працэсію пачынаў дубаваты нізкі чалавек.. А за ім ужо ішлі.. пеўчыя, панок і багамольны народ. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дуэ́т, ‑а, М дуэце, м.
1. Музычны твор або эпізод у оперы, араторыі і пад. для двух інструментаў або двух галасоў з самастойнымі партыямі. Вакальны дуэт. Дуэт для скрыпкі і віяланчэлі.
2. Ансамбль з двух выканаўцаў. // Пра ўдзельнікаў парнага спартыўнага выступлення. Спартыўны дуэт.
3. у знач. прысл. дуэ́там. У два галасы, на двух інструментах. Спяваць дуэтам.
[Іт. duetto.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БУ́ЛАХАЎ Пётр Пятровіч
(1822, Масква — 2.12.1885),
рускі кампазітар і вакальны педагог. Сын Пятра Аляксандравіча (каля 1793—1835) і брат Паўла Пятровіча (1824—1875) Булахавых, вядомых у свой час оперных спевакоў-тэнараў. Аўтар папулярных рамансаў і песень, блізкіх да гар. фальклору («Тройка», «Не, не цябе так палка я люблю», «Спатканне», «І няма ў свеце вачэй», «Гары, гары, мая зорка» і інш.).
т. 3, с. 329
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
пець, пяю́, пяе́ш, пяе́; пяём, пеяце́, пяю́ць; пей; пе́ты; незак.
1. што і без дап. Утвараць голасам музычныя гукі, выконваць вакальны твор.
П. раманс.
2. Пра пеўчых і некаторых іншых птушак: абзывацца галасамі.
Жаваранак пяе.
3. што і пра што. Складаць вершы пра што-н., апяваць што-н. (высок.).
Паэт пяе пра жыццё народа.
◊
Лазара пець (разм., неадабр.) — скардзіцца на лёс, прыкідвацца няшчасным.
|| зак. прапе́ць, -пяю́, -пяе́ш, -пяе́; -пяём, -пеяце́, -пяю́ць; -пе́й; -пе́ты (да 1 і 2 знач.) і спець, спяю́, спяе́ш, спяе́; спяём, спеяце́, спяю́ць; спей; спе́ты (да 1 і 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рама́нс, ‑а, м.
1. Невялікі вакальны твор для голасу з інструментальным суправаджэннем. [Саша:] — Вы маглі даць няўдалую лекцыю, але гэта не можа пашкодзіць вам самім праспяваць, ну, напрыклад, раманс. Колас. // Невялікая музычная п’еса пявучага, меладычнага характару.
2. У сярэдневяковай заходнееўрапейскай літаратуры — лірычны любоўны верш песеннага народнага складу.
3. Невялікі лірычны верш, часта пакладзены на музыку. Рамансам таксама называюць лірычны твор, прысвечаны звычайна любоўным перажыванняў. Узорам беларускага раманса з’яўляецца «Зорка Венера» М. Багдановіча. А. Макарэвіч.
[Фр. romance.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)