Mngold

m -(e)s, -e бура́к, бацві́нне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

манго́льд

(ням. Mangold)

травяністая расліна сям. лебядовых, якая культывуецца як агароднінная культура; лісцевы бурак.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Буракі́1 (мн.) ’страва, прыгатаваная з буракоў’ (Інстр. I, Жд., Шат., Сцяц., Сцяц. Нар.), буракі́ ’тс’ (Касп.). Спецыяльнае ўжыванне мн. ліку ад бура́к (гл.) для абазначэння стравы (суп з пакрышаных буракоў). Падрабязна гл. Сцяц. Нар., 42–43. Чэкман (Baltistica, VIII (2), 1972, 153) лічыць, што бел. слова ўтворана па літоўскай мадэлі (параўн. літ. burõkai ’боршч’, kopū̃stai ’капусняк’).

Буракі2 ’складкі ў халявах ботаў’ (Шн.). Рус. дыял. бура́к ’халявы; кошык з бяросты’. Словы, якія не маюць пэўнай этымалогіі. Фасмер (1, 243), як відаць, лічыць значэнне кошык з бяросты’ першасным (у гэтым значэнні рус. бура́к, мабыць, запазычанне, але дакладная яго крыніца невядомая; указвалі на швед., італ. і чув. мовы; агляд версій гл. Фасмер, там жа).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Вало́вік1 ’кармавы бурак’ (Бір. Дзярж.), валовікі ’сталовыя буракі’ (КЭС). Да валовы (< вол).

Вало́вік2. Гл. ваўнянка.

Вало́вік3 ’пастух, які пасе валоў’ (З нар. сл.). Да валовы (пастух).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бурачко́вы, ‑ая, ‑ае.

Разм. Падобны па колеру па бурак, лілова-чырвоны. Па шырокіх прагалках, што трапляліся на даўніх лесасеках, бурачковым аксамітам рассцілаліся круговіны дзікай канюшыны. Машара. — А вы што, прыезджы? — звярнулася другая, ніжэйшая, з рудаватымі валасамі і бурачковага колеру шчокамі, відаць, радая выпадку пазнаёміцца з маладым чалавекам. Сапрыка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

барбітура́ты

(ад іт. barbabietola = бурак + urea = мачавіна)

група лекавых рэчываў, вытворныя барбітуравай кіслаты, якія з’яўляюцца снатворнымі і наркатычнымі сродкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Ру́нклі ’кармавыя буракі’ (Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ). Паводле Грынавяцкене (LKK, 30, 116), з літ. ruñkeliai ’тс’; для рус.прыбалт. ру́нкаль, ру́нкульбурак’, што з ням. Runkel ’тс’, мяркуецца пасрэдніцтва лат. riñkulis, runkuls ’тс’, гл. Лаўчутэ, Балтызмы, 129; Анікін, Опыт, 269.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

бетаі́н

(ад лац. beta = бурак)

арганічнае азоцістае злучэнне, бясколернае крышталічнае рэчыва, якое змяшчаецца ў цукровых бураках і многіх іншых раслінах.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

Рэпаве́ня ’лопух’ (воран., Сл. ПЗБ). У выразе: наламаў рэпавеня. Хутчэй за ўсё, гэта форма роднага склону ад *рэпавенне/*рэпавенё < рэпа (гл.), аналагічна як буракавене/буракавенё (ДАБМ, камент., 867) < бурак. Магчыма, такая форма ўтварыліся ў выніку кандэнсацыі састаўной назвы рэпавае націнне (Сцяцко, Афікс. наз., 99).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

pastewny

pastewn|y

кармавы;

burak ~y — кармавы бурак;

rośliny ~e — кармавыя расліны

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)