гушча́р, ‑у, м.
Густы ўчастак лесу. Непралазны гушчар. □ Загудзеў гушчар высозны — Беразняк, дубы і сосны, ліпы, ясені, яліны, Явары, кляны, асіны. Муравейка. // Густы зараснік чаго‑н. У чарацяным гушчары шчабеча ды шастае нейкая птушыная дробязь. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
БУ́ДА-КАШАЛЁЎСКІ,
біялагічны заказнік у Беларусі, на тэр. Буда-Кашалёўскага і Віктарынскага лясніцтваў у Буда-Кашалёўскім р-не Гомельскай вобл. Засн. ў 1986 з мэтай зберажэння унікальных дуброў. Пл. 13,6 тыс. га (4 вял. і 5 дробных участкаў).
Асн. тыпы лясоў у заказніку — імшыстыя, арляковыя, радзей чарнічныя хвойнікі з дамешкамі дубу, бярозы, асіны і падлескам з ляшчыны, а таксама кіслічныя, сніткавыя і арляковыя дубровы з дамешкамі грабу, хвоі, бярозы, асіны, радзей ліпы, клёну, вязу. Забалочаныя паніжэнні рэльефу займаюць лясы з вольхі чорнай, пераважна вятроўнікавага і кіслічнага тыпаў з дамешкамі ясеню. У заказніку больш за 500 відаў сасудзістых раслін, з якіх 8 занесены ў Чырв. кнігу Беларусі. Трапляюцца рэдкія віды мохападобных (напр., некера перыстая) і лішайнікаў (лабарыя лёгачная, занесеная ў Чырв. кнігу). У 1978 у межах тэр. заказніка створаны першы ў рэспубліцы фазанарый. Заказнік з’яўляецца генетычным рэзерватам матачных дрэў «дубоў-волатаў» для гадавальнікаў лясных культур. Аб’ект турызму.
Г.У.Вынаеў.
т. 3, с. 306
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
асі́ннік, ‑у, м.
1. Асінавы лес, хмызняк. Шуміць драбналессе: малады бярэзнік, асіннік, алешнік. □ Навокал рос змешаны лес, траплялі стромкія сосны, прысадзістыя елкі, бярэзнік і асіннік, пры дарозе пусціўся ядловец. Гурскі.
2. Асінавыя дровы, будаўнічы матэрыял з асіны і інш. Навазіць асінніку.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
светластво́лы, ‑ая, ‑ае.
Са светлым ствалом. І Кузьма павёў аднойчы сябра ў сапраўды яшчэ некрануты стары лес, дзе сярод вялізных кустоў арэшніку раслі магутныя дубы і ліпы, светластволыя асіны і ясені, сівыя прысадзістыя грабы, гонкія елкі і стройныя белыя бярозы. Ляўданскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бру́ствер, ‑а, м.
Земляны насып, вал на знадворным баку акопа, траншэі, прызначаны для аховы байцоў і гармат ад варожага агню. На брустверы акопа, у траншэях раслі маладыя бярозкі і асіны. Шамякін. Не паспеў Мігун азірнуцца, як ужо на брустверы апынулася першае аддзяленне. Алешка.
[Ням. Brustwehr.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
скараба́чаны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад скарабаціць.
2. у знач. прым. Пагнуты, пакручаны; знявечаны. Ля старой скарабачанай асіны Юля прыпынілася. Сачанка. Апаў скарабачаны дубовы лісток, яго падхапіў вецер і пагнаў па алеі. Гурскі. Людзі з пятліцамі завіхаліся ля скарабачаных рэштак самалёта. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
антро́дыя
(н.-лац. antrodia)
губавы базідыяльны грыб сям. порыевых, які расце на пнях, сухастоі і павале бярозы, асіны, вольхі, вярбы, дубу, ліпы і іншых дрэў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
спіртавы́, ‑ая, ‑ое.
Які мае адносіны да спірту. Пах .. [перапрэлага лісця] перамешваецца са спіртавым духам дуба і гаркаватым — асіны. Мележ. // Зроблены са спірту, са спіртам. Спіртавыя лакі. // Які дзейнічае пры дапамозе спірту. Спіртавы тэрмометр. Спіртавая лямпа. // Які мае адносіны да вырабу спірту. Спіртавы завод. Спіртавая прамысловасць.
•••
Спіртавое браджэнне гл. браджэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалпата́ць, ‑пачу, ‑почаш, ‑поча і шалпаце́ць, ‑пачу, ‑паціш, ‑паціць; незак.
Разм. Шамацець, шавяліцца. [Пашкевічус:] — Чую, нехта шалпоча каля сянец, а ў мяне ўжо і сэрца захаланула... Броўка. На абамшэлым камлі бярэзіны зверху ўніз шалпацеў шылаваты караткахвосты, як маладое птушаня, попаўзень. Адамчык. Шалпаціць пад лёгкім ветрам трапяткая ліст[от]а асіны. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Лі́пка 1 ’маленькая, на 1–2 чалавекі лодка, выдзеўбаная з цэльнага ствала дрэва (асіны, хваіны)’ (палес., Маслен.). Да лі́па (гл.). Параўн. іншыя ўсх.-палес. назвы лодак: осі́ноўка, осо́ўка, ве́рбуўка, дошчанка, дубок (Маслен.).
Лі́пка 2 ’герань, Geranium L.’ (гом., Мат. Гом.), рус. дан. ли́пка ’тс’. Названа так паводле далонепадобных лістоў (як у ліпы). Да лі́па (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)