падхалі́м, ‑а, м.
Нізкі, подлы чалавек, які дагаджае, хваліць у мэтах асабістай выгады; падлізнік. — Ото душа! Ото начальнік! — Так падхалімы кожны раз Хвалілі, соладка гурчалі І грошы мірна кралі з кас. Панчанка. [Містэра Лаяна] не маглі абмануць ліслівыя позіркі, кампліменты яўных падлізаў, робленыя ўсмешкі падхалімаў. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
васалітэ́т
(фр. vassalité, ад лац. vassus = слуга)
сістэма асабістай залежнасці адных феадалаў (васалаў) ад іншых (сеньёраў або сюзерэнаў) у сярэдневяковай Зах. Еўропе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
скута́гій
(п.-лац. scutagium, ад лац. scutum = шчыт)
ваенны пабор у сярэдневяковай Англіі, які браўся з трымальнікаў ленаў замест асабістай вайсковай службы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прывіта́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Словы, рух, жэст, звернутыя да каго-н. як знак добразычлівасці, дружалюбнасці, добрага пажадання і пад.
Адказаць на чыё-н. п.
Перадаць п.
2. нязм. Зварот да блізкага знаёмага пры сустрэчы (разм.).
П.!
Куды крочыш?
3. Вусны або пісьмовы зварот да каго-н. з выказваннем асабістай прыязнасці, добрага пажадання, салідарнасці і пад.
Гарачае п. абаронцам Радзімы.
Паслаць п. юбіляру
|| прым. прывіта́льны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
амбі́цыя, ‑і, ж.
Празмернае пачуццё асабістай годнасці; самалюбства. Прафесійная амбіцыя. Збіцца на амбіцыю. □ Таймс-сквер. Натоўп. Над ім з амбіцыяй Гарлае нейкі кандыдат. Панчанка.
•••
Амбіцыя без амуніцыі — пра беспадстаўную амбіцыю.
Кідацца ў амбіцыю гл. кідацца.
(Толькі) без амбіцыі — без крыўды, без нездавальнення.
(Чалавек) з амбіцыяй — пра фанабэрыстага, ганарлівага чалавека.
[Лац. ambitio.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зняве́рыцца, ‑руся, ‑рышся, ‑рыцца; зак.
Страціць веру ў каго‑, што‑н., пераконанасць у чым‑н.; расчаравацца. [Ладуцька] разумеў, што ішлі гэтыя абразы не ад асабістай непрыязні да яго, а таму, што людзі зняверыліся, баяліся за лёс калгаса. Краўчанка. Ні ў жыцці, ні ў людзях не зняверыўся, Людскую ласку дбайна берагу. Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
своекары́слівы, ‑ая, ‑ае.
Які клапоціцца толькі аб сабе, дбае пра ўласную выгаду; карыслівы. Своекарыслівы чалавек. □ У літаратуры нярэдка здаралася, што ў процівагу ідэальнаму герою паказваўся нядрэнны працаўнік, але не без заган: то своекарыслівы, то круты ў сям’і, то яшчэ з якой-небудзь хібай. «Полымя». // Заснаваны на асабістай выгадзе, карысці. Своекарыслівыя мэты. Своекарыслівы разлік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэтарыя́нцы
(лац. praetoriani)
1) салдаты асабістай варты прэтара ў Стараж. Рыме, а потым — салдаты імператарскай гвардыі;
2) перан. наёмныя войскі, якія служаць апорай улады, заснаванай на насіллі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
сці́пласць, ‑і, ж.
1. Уласцівасць сціплага. Сапраўдны гераізм сябруе з асабістай сціпласцю героя і ўсведамляецца ім як абавязак. У. Калеснік.
2. Сціплыя паводзіны, сціплы ўклад жыцця. — Сціпласць не псуе чалавека, а дзяўчыну тым больш, — з перакананнем сказаў Раман Дзянісавіч. Хадкевіч. Максім па сціпласці нідзе і слова не прараніў аб сваім партызанстве, аніякай палёгкі ці прывілеі не прасіў. Кавалёў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
аўтарытары́зм
(фр. autoritarisme, ад лац. auctoritas = улада, уплыў)
сістэма кіравання, якая заснавана на неабмежаванай асабістай уладзе і абапіраецца на дыктатарскі рэжым (проціл. дэмакратыя 1).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)