цу́кар, цу́кру, м.

1. Крышталічнае спажыўнае салодкае рэчыва, якое атрымліваецца з цукровых буракоў або цукровага трыснягу.

Кілаграм цукру.

2. Назва некаторых арганічных злучэнняў, пераважна з групы вугляводаў (спец.).

Вінаградны ц.

○

Цукровая хвароба — дыябет.

|| прым. цукро́вы, -ая, -ае.

Цукровая пудра.

Цукровая кукуруза.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мінераліза́цыя, ‑і, ж.

Спец.

1. Ператварэнне арганічных рэчываў у мінералы, мінеральныя злучэнні.

2. Насычэнне або насычанасць чаго‑н. мінеральнымі солямі.

[Фр. minéralisation, ад minéral.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

акісле́нне, ‑я, н.

Рэакцыя, пры якой адбываецца злучэнне якога‑н. рэчыва з кіслародам. Акісленне металаў. Акісленне арганічных рэчываў. Рэакцыя акіслення.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

трансфармі́зм, ‑у. м.

Пазбаўленае элементаў гістарызму ўяўленне аб змяненні і ператварэнні арганічных форм, паходжанні адных арганізмаў ад другіх, якое папярэднічала дарвінізму.

[Ад лац. transformare — пераўтвараць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

меты́л, ‑у, м.

Група атамаў, у састаў якой ўваходзяць адзін атам вугляроду і тры атамы вадароду (з’яўляецца састаўной часткай многіх арганічных злучэнняў).

[Фр. méthyle.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

метыле́н, ‑у, м.

Група атамаў, у састаў якой ўваходзяць адзін атам вугляроду і два атамы вадароду (з’яўляецца састаўной часткай многіх арганічных злучэнняў).

[Фр. méthyléne.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вугляво́ды, ‑аў; адз. вуглявод, ‑у, М ‑дзе, м.

Група арганічных злучэнняў, у састаў якіх уваходзяць вуглярод, кісларод і вадарод (напр., крухмал, цукар).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

глей, ‑ю, м.

1. Адклады на дне вадаёмаў, у састаў якіх уваходзяць найдрабнейшыя часцінкі мінеральных і арганічных рэчываў; іл. Азёрныя глеі, запаўняючыя большым або меншым слоем дно азёрнай катлавіны, складаюцца з сумесі арганічных і мінеральных часцінак. Прырода Беларусі.

2. Слой глебы светлай афарбоўкі, які ўтварыўся пад уплывам жыццядзейнасці анаэробных бактэрый. Сіняватая ад глею дарога ідзе паміж тарфянога балота і поля. Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мінералізава́цца, ‑зуецца; зак. і незак.

Спец.

1. Ператварыцца (ператварацца) у мінеральныя злучэнні (аб арганічных рэчывах).

2. Насыціцца (насычацца) мінеральнымі солямі.

3. толькі незак. Зал. да мінералізаваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

флаэ́ма, ‑ы, ж.

Спец. Тканка вышэйшых раслін, якая служыць для падачы арганічных рэчываў, што сінтэзуюцца галоўным чынам у лістах; тое, што і луб (у 1 знач.).

[Ад грэч. phloios — кара, лыка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)