Verbum

анлайнавы слоўнік

хі́міка-аналіты́чны

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	хі́міка-аналіты́чны	хі́міка-аналіты́чная	хі́міка-аналіты́чнае	хі́міка-аналіты́чныя
Р.	хі́міка-аналіты́чнага	хі́міка-аналіты́чнай хі́міка-аналіты́чнае	хі́міка-аналіты́чнага	хі́міка-аналіты́чных
Д.	хі́міка-аналіты́чнаму	хі́міка-аналіты́чнай	хі́міка-аналіты́чнаму	хі́міка-аналіты́чным
В.	хі́міка-аналіты́чны (неадуш.) хі́міка-аналіты́чнага (адуш.)	хі́міка-аналіты́чную	хі́міка-аналіты́чнае	хі́міка-аналіты́чныя (неадуш.) хі́міка-аналіты́чных (адуш.)
Т.	хі́міка-аналіты́чным	хі́міка-аналіты́чнай хі́міка-аналіты́чнаю	хі́міка-аналіты́чным	хі́міка-аналіты́чнымі
М.	хі́міка-аналіты́чным	хі́міка-аналіты́чнай	хі́міка-аналіты́чным	хі́міка-аналіты́чных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

экспе́ртна-аналіты́чны

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	экспе́ртна-аналіты́чны	экспе́ртна-аналіты́чная	экспе́ртна-аналіты́чнае	экспе́ртна-аналіты́чныя
Р.	экспе́ртна-аналіты́чнага	экспе́ртна-аналіты́чнай экспе́ртна-аналіты́чнае	экспе́ртна-аналіты́чнага	экспе́ртна-аналіты́чных
Д.	экспе́ртна-аналіты́чнаму	экспе́ртна-аналіты́чнай	экспе́ртна-аналіты́чнаму	экспе́ртна-аналіты́чным
В.	экспе́ртна-аналіты́чны (неадуш.) экспе́ртна-аналіты́чнага (адуш.)	экспе́ртна-аналіты́чную	экспе́ртна-аналіты́чнае	экспе́ртна-аналіты́чныя (неадуш.) экспе́ртна-аналіты́чных (адуш.)
Т.	экспе́ртна-аналіты́чным	экспе́ртна-аналіты́чнай экспе́ртна-аналіты́чнаю	экспе́ртна-аналіты́чным	экспе́ртна-аналіты́чнымі
М.	экспе́ртна-аналіты́чным	экспе́ртна-аналіты́чнай	экспе́ртна-аналіты́чным	экспе́ртна-аналіты́чных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

геаме́трыя ж. геоме́трия;

○ аналіты́чная г. — аналити́ческая геоме́трия;

начарта́льная г. — начерта́тельная геоме́трия;

эўклі́дава г. — евкли́дова геоме́трия;

г. Лабачэ́ўскага — геоме́трия Лобаче́вского

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

лічы́льна-аналіты́чны

прыметнік, адносны

	адз.			мн.
	м.	ж.	н.	-
Н.	лічы́льна-аналіты́чны	лічы́льна-аналіты́чная	лічы́льна-аналіты́чнае	лічы́льна-аналіты́чныя
Р.	лічы́льна-аналіты́чнага	лічы́льна-аналіты́чнай лічы́льна-аналіты́чнае	лічы́льна-аналіты́чнага	лічы́льна-аналіты́чных
Д.	лічы́льна-аналіты́чнаму	лічы́льна-аналіты́чнай	лічы́льна-аналіты́чнаму	лічы́льна-аналіты́чным
В.	лічы́льна-аналіты́чны (неадуш.) лічы́льна-аналіты́чнага (адуш.)	лічы́льна-аналіты́чную	лічы́льна-аналіты́чнае	лічы́льна-аналіты́чныя (неадуш.) лічы́льна-аналіты́чных (адуш.)
Т.	лічы́льна-аналіты́чным	лічы́льна-аналіты́чнай лічы́льна-аналіты́чнаю	лічы́льна-аналіты́чным	лічы́льна-аналіты́чнымі
М.	лічы́льна-аналіты́чным	лічы́льна-аналіты́чнай	лічы́льна-аналіты́чным	лічы́льна-аналіты́чных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

БОГАЯЎЛЕ́НСКІ Іван Канстанцінавіч

(1869, Масква — 5.10.1930),

бел. матэматык. Праф. (1918). Скончыў Маскоўскі ун-т (1891). З 1894 выкладаў у ім і адначасова (1903—19) у Маскоўскім ін-це інжынераў транспарту. З 1920 у Горацкім с.-г. ін-це. Навук. працы па лікавым інтэграванні функцый, тэорыі імавернасцяў і матэм. статыстыцы, аналітычнай геаметрыі. Аўтар першых на Беларусі дапаможнікаў па матэматыцы для студэнтаў.

Тв.:

Введение в анализ и дифференциальное исчисление. Горки, 1931;

Аналітычная геаметрыя. Горкі, 1932.

А.А.Гусак.

т. 3, с. 202

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

хі́мія

(лац. chemia, ад гр. chemeia = уменне плавіць метал)

1) навука, якая вывучае будову, склад, уласцівасці і ператварэнні рэчываў (аналітычная х., неарганічная х., арганічная х., фізічная х.);

2) хімічныя сродкі, матэрыялы, растворы;

3) якасны, хімічны састаў чаго-н. (напр. х. нафты, х. крыві).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сінтэты́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Заснаваны на прымяненні сінтэзу (у 1 знач.). Сінтэтычны метад даследавання. Аналітычная і сінтэтычная дзейнасць кары вялікіх паўшар’яў.

2. Які мае адносіны да сінтэзу (у 2 знач.). Сінтэтычная хімія. Сінтэтычны спосаб атрымання салянай кіслаты. // Атрыманы ў выніку сінтэзу якіх‑н. рэчываў; штучны. Сінтэтычнае валакно. Сінтэтычны каўчук.

3. Кніжн. Які злучае ў адно цэлае асобныя элементы; абагульнены. Сінтэтычны паказ рэчаіснасці. □ Мастацкі вобраз па прыродзе сваёй сінтэтычны, зборны. Але матэрыял для яго дае толькі жыццё. «Полымя».

4. Разм. Выраблены з сінтэтыкі. Сінтэтычны світэр.

•••

Сінтэтычныя мовы — мовы, у якіх адносіны паміж словамі ў сказе выражаюцца формамі саміх слоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ГЛЫБІ́ННАЯ ПСІХАЛО́ГІЯ

(ням. Tiefenpsychologie),

абагульненая назва шэрагу кірункаў замежнай псіхалогіі 19 — 20 ст. Вывучае т.зв. глыбінныя падсвядомыя псіхічныя працэсы асобы, яе схільнасці і тэндэнцыі, якія супрацьпастаўляюцца працэсам, што адбываюцца на «паверхні» свядомасці. Глыбінная псіхалогія не мае дакладных меж, ахоплівае розныя плыні і школы (псіхааналіз З.Фрэйда, «аналітычная псіхалогія» К.Г.Юнга, «індывідуальная псіхалогія» А.Адлера, эгапсіхалогія, неафрэйдызм і інш.). У трактоўцы матываў паводзін чалавека глыбінная псіхалогія адводзіць актыўную дынамічную ролю бессвядомым матывацыям, якія вывучаюцца спецыфічнымі метадамі (прыёмы псіхааналізу, метады свабодных асацыяцый, псіхадрамы, пражэктыўныя тэсты). Узнікла для патрэб псіхатэрапіі, стымулявала развіццё новай галіны медыцыны, якая разглядае значэнне псіхал. фактараў у саматычных захворваннях (т.зв. псіхасаматыка).

т. 5, с. 307

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

хі́мія ж., в разн. знач. хи́мия;

фізі́чная х. — физи́ческая хи́мия;

неаргані́чная х. — неоргани́ческая хи́мия;

кало́ідная х. — колло́идная хи́мия;

аргані́чная х. — органи́ческая хи́мия;

аналіты́чная х. — аналити́ческая хи́мия;

ква́нтавая х. — ква́нтовая хи́мия;

я́дзерная х. — я́дерная хи́мия;

х. крыві́ — хи́мия кро́ви;

х. на́фты — хи́мия не́фти

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ЛАГРА́НЖА ЎРАЎНЕ́ННІ ў механіцы,

ураўненні руху мех. сістэмы, у якіх яе стан вызначаецца незалежнымі параметрамі, т. зв. абагульненымі каардынатамі. Атрыманы Ж.Л.Лагранжам (1760).

Для галаномных сістэм (гл. Сувязі механічныя) Л.ў. 2-га роду маюць выгляд $\frac{d}{d t} (\frac{\partial L}{\partial q_{i}}) - \frac{\partial L}{\partial {\dot{q}}_{i}} = Q_{i}$ , дзе $L = T (q, \dot{q}) - U (q)$ — функцыя Лагранжа, $T (q, \dot{q})$ — кінетычная і $U (q)$ — патэнцыяльная энергіі сістэмы, q_i — абагульненыя каардынаты і ${\dot{q}}_{i} = \frac{d q_{i}}{d t}$ — абагульненыя імпульсы сістэмы, Q_i — абагульненыя сілы, i = 1, 2, ..., n, n — лік ступеней свабоды мех. сістэмы. Л.ў. выкарыстоўваюцца для вывучэння мех. руху і інш. працэсаў у фізіцы, электратэхніцы, аўтаматыцы і інш. Гл. таксама Аналітычная механіка.

т. 9, с. 93

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)