Кура́жыцца ’важнічаць, трымацца фанабэрыста’ (ТСБМ). З рус. куражиться, якое ад кураж (< франц. courage ’смеласць’) (гл. Шанскі, 2, 8, 450–451).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мада́м ’пані (зварот да замужняй жанчыны)’ (ТСБМ) успрынята з рус. мад́ам < франц. madame ’пані’ (з XVIII ст.) (Фасмер, 2, 556).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Маля́с ’патака, штучны мёд’ (Ян.; Сл. Брэс.), укр. маля́са ’бураковая патака’. З польск. melasa ’тс’, якое з франц. mélasse ’патака’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пантэ́ра ’тое, што і барс’ (гл.) (ТСБМ). З рус. панте́ра ’тс’, дзе праз франц. pantère < лац. pantēra (Фасмер, 3, 199).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пінэска ’канцылярская кнопка’ (Сцяшк. Сл.), ’прышчэпка для бялізны’ (Сл. рэг. лекс.). З польск. pinezka ’кнопка’, якое з франц. punaise ’клоп’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Трасава́ць ‘дрэсіраваць’ (Ласт.). З польск. tresovać ‘тс’, варыянт dresovać, з ням. dressieren ‘тс’ да франц. dresser ‘тс’ (ЕСУМ, 5, 631).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АРКЕБУ́ЗА
(франц. arquebuse),
адзін з першапачатковых узораў зах.-еўрап. ручной агнястрэльнай зброі. З’явілася ў 1-й трэці 15 ст. Зараджалася з дула каменнымі і свінцовымі кулямі. Парахавы зарад падпальваўся ад рукі праз запальную адтуліну ў ствале, пазней — пры дапамозе кнотавага замка. У 16 ст. аркебуза заменена мушкетам.
т. 1, с. 479
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАЛ
(ад франц. balle шар),
1) умоўная адзінка для вызначэння па пэўнай шкале інтэнсіўнасці з’яў (напр., сілы ветру, шторму, землетрасення і інш.).
2) Лікавая ацэнка поспехаў і паводзін у навуч. установах, дасягненняў у спорце, якасці с.-г. жывёл (на выстаўках) і інш. 3) Шар для галасавання (балаціравання).
т. 2, с. 236
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАНІФА́ЦЫЙ VIII
(Bonifacius VIII; свецкае Бенедзета Каэтані; Benedetto Caetani; каля 1235, Ананьі, Італія — 11.10.1303),
рымскі папа [1294—1303]. Актыўна змагаўся за папскую тэакратыю, за паліт. ўплыў у барацьбе з феад. манархіямі Еўропы. Пацярпеў паражэнне ў канфлікце з франц. каралём Філіпам IV Прыгожым, што з’явілася перадумовай Авіньёнскага паланення папаў.
т. 2, с. 280
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АГРЭЖЭ́
(франц. agrege літар. прыняты ў таварыства),
вучоная ступень, уведзеная ў Францыі з 1808. Прысуджаецца выпускнікам ун-та пасля здачы спец. конкурсных экзаменаў. Дае права выкладаць у ліцэях, на прыродазнаўчанавук. і гуманітарных ф-тах ун-таў. Дыплом агрэжэ прыкладна эквівалентны дыплому, што атрымліваюць выпускнікі ун-таў СНД.
т. 1, с. 87
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)